اعتماد استان های کشور به شبکه بانکی:بررسی سرانه سپردهگذاری در استانهای کشور
در اینجا نگاهی داریم به جمع و سرانه سپردهگذاری در استانهای کشور براساس اطلاعات بانک مرکزی و جمعیت استانها و بعد سرانه سپردهگذاری در هر استان را با سرانه gdp همان استان مقایسه میکنیم. نکته جالب آنکه به طور متوسط معادل ۴۶ درصد سرانه تولید ناخالص استانهای کشور به صورت سرانه در شبکه بانکی سرمایهگذاری شده و بدیهی است که سرانه سپردهگذاری در هر استان، نوع نگاه صاحبان پول به بانکها را تداعی میکند.
در حالی که حجم نقدینگی در سال گذشته در محافل غیررسمی نزدیک به ۷۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد میشود آمارهای بانک مرکزی میگویند در پایان مهرماه سال گذشته جمع سپردهگذاری در استانهای کشور بالغ بر ۶۱۳ هزار میلیارد تومان است.در اینجا نگاهی داریم به جمع و سرانه سپردهگذاری در استانهای کشور براساس اطلاعات بانک مرکزی و جمعیت استانها و بعد سرانه سپردهگذاری در هر استان را با سرانه gdp همان استان مقایسه میکنیم. نکته جالب آنکه به طور متوسط معادل ۴۶ درصد سرانه تولید ناخالص استانهای کشور به صورت سرانه در شبکه بانکی سرمایهگذاری شده و بدیهی است که سرانه سپردهگذاری در هر استان، نوع نگاه صاحبان پول به بانکها را تداعی میکند.
سپردهها در استانهای کشور
براساس آخرین آمار بانک مرکزی که به مهرماه سال قبل باز میگردد میزان کل سپردهها در بانکهای کشور نزدیک به ۶۱۳ هزار میلیارد تومان بوده است که از این میزان به ترتیب ۳۸۲ هزارمیلیارد تومان آن به تهران اختصاص داشته و پس از آن، ۳۵ هزارمیلیارد تومان به اصفهان، ۲۱ هزارمیلیارد تومان به خراسان رضوی، ۱۳ هزار میلیارد تومان به مازندران و ۲۳ هزار میلیارد تومان به استان فارس تعلق داشته است.پس از این پنج استان، خوزستان با ۱۸ هزار میلیارد تومان، آذربایجان شرقی با ۱۴ هزار میلیارد تومان، گیلان با هفت هزار میلیارد تومان، کرمان با ۱۱ هزار میلیارد تومان و آذربایجان غربی با هفت هزار میلیارد تومان ترکیب پنج استان بعدی را تشکیل دادند.در رتبه یازدهم استان البرز با ۹ هزار میلیارد تومان در رتبه دوازدهم یزد با شش هزار میلیارد تومان در رتبه سیزدهم کرمانشاه، هرمزگان، بوشهر، قم، مرکزی و گلستان هر کدام با پنج هزار میلیارد تومان قرار دارند.
در رتبه چهاردهم همدان، قزوین و سیستانوبلوچستان هر کدام با چهار هزار میلیارد تومان قرار دارند و در رتبه پانزدهم استانهای سمنان، لرستان، اردبیل، کردستان، زنجان و چهارمحال و بختیاری هر کدام با سه هزار میلیارد تومان قرار دارند.
استانهای خراسان شمالی و جنوبی هر کدام با دو هزار میلیارد تومان در رتبه شانزدهم ایستادند و در آخر استانهای ایلام و کهگیلویه و بویراحمد با یکهزار میلیارد تومان سپرده نزد بانکها در رتبه هفدهم جای گرفتند.
سرانه سپرده در هر استان
این رتبهبندی که در بالا ارایه شد ممکن است از لحاظ حجم سپردهها مورد اهمیت باشد که آن هم به خاطر وجود تهران قابل اعتنا نیست (چون حساب دفاتر مرکزی بسیاری از مراکز و شرکتها در پایتخت واقع شدند) اما نمیتواند رتبهبندی قابل توجهی از منظر سپردهگذاران باشد.
بر این اساس با تقسیم حجم سپرده در هر استان به تعداد جمعیت آن استان میتوان سرانه سپردهگذاری را به دست آورد که کمی قابل قبولتر است.
۱) تهران: براساس آخرین سرشماری تهران این استان در سال ۱۳۹۰ در حدود ۲/۱۲ میلیون نفر جمعیت دارد. سرانه سپردهگذاری در تهران براساس آمار مهرماه سال ۹۲ برابر ۳۱۳۹۰ هزار تومان است.
۲) اصفهان: جمعیت اصفهان براساس آخرین سرشماری چیزی حدود ۹/۴ میلیون نفر است، بر این اساس سرانه سپردهگذاری در این استان چیزی برابر ۷۱۷۴ هزار تومان بر آورد میشود.
۳) یزد: سرانه سپردهگذاری استان یزد با جمعیت ۱/۱ نفری در مهرماه سال گذشته برابر ۵۷۷۹ هزار تومان بوده است.
۴) فارس: جمعیت این استان براساس آخرین سرشماری برابر ۶/۴ میلیون نفر بوده که بر این اساس سرانه سرانه در این استان بالغ بر ۵۱۰۶ هزار تومان است.
۵) بوشهر: سرانه سپردهگذاری در این استان ۰/۱ میلیون نفری براساس آخرین اعلام برابر
۴۷۸۴ هزار تومان است.
۶) قم با جمعیت ۲/۱ میلیون نفری سرانه سپردهای برابر ۴۵۵۳ هزار تومان دارد.
۷) مازندران: با جمعیت بالغ بر ۱/۳ میلیون نفر سرانه سپردهگذاری برابر ۴۱۷۵ هزار تومان دارد.
۸) سمنان: اگرچه جمعیت آن فقط ۶/۰ میلیون نفر است اما با سرانه سپردهگذاری ۴۱۵۵ هزار تومانی در رتبه هشتم قرار گرفته است.
۹) خوزستان: سرانه سپردهگذاری در این استان نفت خیز ۵/۴ میلیون نفری برابر ۳۹۸۰ هزار تومان است.
۱۰) البرز که در روزگار نهچندان دور از شهرستانهای تهران بود حالا خودش ۴/۲ میلیون نفر جمعیت دارد و سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۳۸۴۱ هزار تومان است.
۱۱) آذربایجان شرقی: با بهره مندی از جمعیت ۷/۳ میلیون نفری سرانه سپردهگذاری برابر ۳۶۶۸ هزار تومان دارد.
۱۲) قزوین: این استان صنعتی جمعا ۲/۱ میلیون نفر جمعیت دارد، بر این اساس سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۳۶۱۸ هزار تومان است.
۱۳) مرکزی: دیگر استان صنعتی است که جمعیت آن در حدود ۴/۱ میلیون نفر است اما سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۳۶۰۷ هزار تومان است.
۱۴) کرمان: استان کویری کشورمان با جمعیتی بالغ بر ۹/۲ میلیون نفر سرانه سپردهگذاری برابر ۳۵۹۹ هزار تومان دارد.
۱۵) خراسان رضوی: این استان که زیارتیترین استان کشورمان است جمعیتی بالغ بر شش میلیون نفر دارد و سرانه سپردهگذاری در آن تنها ۳۴۵۵ هزار تومان است.
۱۶) هرمزگان: سرانه سپردهگذاری در این استان ۶/۱ میلیون نفری برابر ۳۴۲۹ هزار تومان است.
۱۷) زنجان: سرانه سپردهگذاری در زنجان یک میلیون نفری برابر ۳۲۵۹ هزار تومان است.
۱۸) خراسان جنوبی: همسایه جنوبی خراسان رضوی تنها ۶/۰ میلیون نفر جمعیت دارد و سرانه سپردهگذاری در آن بالغ بر ۳۲۵۵ هزار تومان است.
۱۹) گیلان: این استان شمالی کشورمان سرزمین اولین بانک هم است. اولین شعبه استانی یک بانک که در کشور و در سالهای دور تاسیس شده در رشت بوده، با این حال هماکنون سرانه سپردهگذاری در گیلان ۵/۲ میلیون نفری تنها ۲۹۹۸ هزار تومان است.
۲۰) چهارمحال و بختیاری: این استان کشورمان ۹/۰ میلیون نفر جمعیت دارد و سرانه سپردهگذاری در آن بالغ بر ۲۹۵۷ هزار تومان برآورد میشود.
۲۱) کرمانشاه: این استان کردزبان کشورمان ۹/۱ میلیون نفر جمعیت دارد و سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۲۵۹۱ هزار تومان است.
۲۲) گلستان: حدودا در شمال شرق کشورمان با جمعیت ۸/۱ میلیون نفری سرانه سپردهای برابر ۲۵۸۷ هزار تومان دارد.
۱۲) همدان: از جمله استانهای قدیمی کشور است که با جمعیت ۸/۱ میلیون نفری، سرانه سپرده آن برابر ۲۴۱۳ هزار تومان است.
۲۴) ایلام: استانی با ۶/۰ میلیون نفر جمعیت که سرانه سپردهگذاری در آن ۲۴۰۴ هزار تومان است.
۲۵) اردبیل: دیگر استان آذریزبان کشورمان است که جمعیت آن بالغ بر ۲/۱ میلیون نفر است و سرانه سپردهگذاری در آن برابر
۲۲۰۷ هزار تومان است.
۲۶) آذربایجان غربی: این استان با دارا بودن جمعیت ۱/۳ میلیون نفری سرانه سپردهگذاری برابر ۲۱۵۷ هزار تومان دارد.
۲۷) خراسان شمالی: آخرین استان از سه گانه خراسان است که جمعیت آن بالغ بر ۹/۰ میلیون نفر است و سرانه سپردهگذاری در آن براساس آخرین آمارها برابر ۲۱۳۸ هزار تومان برآورد میشود.
۸) کردستان: استان غربی کشورمان جمعیتی بالغ بر ۵/۱ میلیون نفر دارد و سرانه سپردهگذاری در آن بالغ بر ۱۸۶۵ هزار تومان است.
۲۹) لرستان: که جمعیت آن بالغ بر ۸/۱ میلیون نفر است و بر همین اساس سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۱۸۱۷ هزار تومان است.
۳۰) کهگیلویه و بویر احمد که با جمعیت ۷/۰ میلیون نفری سرانه سپردهگذاری در آن ۱۷۵۰ هزار تومان است.
۳۱) در آخر استان سیستانوبلوچستان در جنوب شرق کشورمان قرار دارد که با جمعیت ۵/۲ میلیون نفری سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۱۶۱۰ هزار تومان است.
مقایسه سرانه سپرده و تولید ناخالص
اگرچه داشتن سرانه سپردهگذاری چشمانداز واقعیتری به دست میدهد، با این حال این سرانه باید با متغیر مرتبط دیگری مقایسه شود تا بازهم به واقعیت نزدیکتر شود، این متغیر میتواند gdp استانها باشد.
تولید ناخالص ملی به تفکیک استان که ارزش مجموع کالا و خدمات تولیدشده در یکسال در هر یک از استانها را به ما میدهد وقتی این متغیر را نیز در دست داشته باشیم آنگاه میتوان دقیقتر مشارکت مردم با شبکه بانکی در استانها را بررسی کرد.
نکته آنکه اگرچه دولت تغییر کرده، اما ظاهرا چیز زیادی در مراکز آمار کشورمان عوض نشده است. مرکز آمار و بانک مرکزی همچنان آمارها را با تاخیر اعلام میکنند. باورپذیر نیست که سیستم آماری کشورمان از سال ۱۳۸۸ به این سو به روز نشده باشد. با این حال آخرین آماری که از gdp کشور به تفکیک استانها وجود دارد به سال ۱۳۸۸ باز میگردد.
با توجه به اینکه با وجود نرخ تورم دو رقمی ارزش ریال در دو ماه متوالی هم نمیتواند یکسان باشد، نمیتوان سرانه سپردهگذاری در مهرماه ۱۳۹۲ را با gdp استانها در پایان سال ۱۳۸۸ مقایسه کرد. بر همین اساس، سرانه سپرده در اسفندماه ۱۳۸۸ را با gdp به تفکیک استانها در سال ۱۳۸۸ مقایسه میکنیم.
سرانه تولید ناخالص استانها
براساس اعلام مرکز آمار و تقسیم سهم استانها از تولید ناخالص ملی به تعداد جمعیت هر استان، سرانهgdp در استانها به دست میآید.این به ما نشان میدهد که ارزش کالا و خدمات تولید شده به ازای هر نفر در هر استان کشورمان چقدر بوده است.
نکته آنکه در این نسبتگیری سهم نفت که ملی و دولتی است حذف شده چراکه وجود نفت اختلاف استانها را به شکل غیرواقعی افزایش میدهد.
بر این اساس سرانه تولید ناخالص در استان بوشهر برابر ۷۷۰۰ هزار تومان، در استان تهران ۷۶۶۰ هزار تومان، در استان یزد ۵۴۲۰ هزار تومان، در استان سمنان ۵۳۵۰ هزار تومان و در استان مرکزی ۵۲۵۰ هزار تومان است.
پس از این پنج استان، استان قزوین با سرانه تولید ناخالص ۴۸۸۰ هزار تومان، استان اصفهان با سرانه ۴۷۷۰ هزار تومان، استان مازندران با سرانه ۴۶۸۰ هزار تومان، استان خراسان جنوبی با سرانه ۳۹۷۰ هزار تومان و استان خوزستان با سرانه ۳۹۵۰ هزار تومان قرار دارند.
در رتبه یازدهم استان هرمزگان با سرانه تولید ناخالص ۳۹۰۰ هزار تومان قرار دارد و پس از آن به ترتیب گیلان با سرانه ۳۷۲۰ هزار تومان، آذربایجان شرقی با سرانه ۳۶۷۰ هزار تومان، زنجان با سرانه ۳۵۸۰ هزار تومان، فارس با سرانه ۳۴۹۰ هزار تومان، کرمان با سرانه ۳۴۷۰ هزار تومان، خراسان رضوی با سرانه ۳۴۵۰ هزار تومان، همدان با سرانه ۳۴۳۰ هزار تومان، قم با سرانه ۳۳۴۰ هزار تومان و کرمانشاه با سرانه ۳۳۴۰ هزار تومان.
استان اردبیل با سرانه تولید ناخالص ۳۲۳۰ هزار تومان در رتبه بیست و یکم کشوری قرار دارد و پس از آن به ترتیب خراسان شمالی با سرانه ۳۲۰۰ هزار تومان، گلستان با سرانه ۳۰۷۰ هزار تومان، چهارمحالوبختیاری با سرانه ۳۰۵۰ هزار تومان، ایلام با سرانه ۳۰۰۰ هزار تومان، آذربایجان غربی با سرانه ۲۸۲۰ هزار تومان، کردستان با سرانه ۲۷۱۰ هزار تومان، کهگیلویه و بویراحمد با سرانه ۲۶۰۰ هزار تومان، لرستان با سرانه ۲۶۰۰ هزار تومان و در آخر سیستانوبلوچستان با سرانه ۱۴۹۰ هزار تومان قرار دارند.
در سال ۱۳۸۸ استان البرز به صورت مجزا از تهران در آمار ثبت نشده و اطلاعات مربوط به این استان در تهران گنجانده شده است.
چند درصد تولید ناخالص سپردهگذاری شده؟
مقایسه سرانه سپردهگذاری در شبکه بانکی کشور به تفکیک استانها در پایان همین سال یعنی ۱۳۸۸ با gdp هر استان نشان میدهد به طور میانگین ۴۶ درصد gdp استانها در بانکها سپردهگذاری شدند.
تهران: همچنان که پیش از این هم گفته شد باید تهران را از این حساب جدا کرد. نگاه کنید که در سال ۱۳۸۸ سرانه gdp در تهران ۷۶۶۰ هزار تومان بوده و در مقابل سرانه سپردهگذاری در تهران برابر ۹۴۷۶ هزار تومان بوده است این منطقی به نظر نمیرسد.
فارس: اما فارس، در پایان سال ۱۳۸۸ سرانه سپردهگذاری در این استان ۵/۴ میلیون نفری (برآورد سال ۱۳۸۹ از جمعیت این استان- مرکز آمار) برابر ۲۱۹۸ هزار تومان بوده است این یعنی سرانه سپردهگذاری این استان ۶۳ درصد gdp سرانه این استان است.
اصفهان: سرانه سپردهگذاری در این استان در سال ۱۳۸۸ برابر ۲۸۷۴ هزار تومان بوده که در مقایسه با gdp سرانه این استان میتوان به نسبت ۶۰ درصدی رسید. به بیانی سرانه سپردهگذاری در این استان ۶۰ درصد gdp سرانه این استان است.
قم: در پایان سال ۸۸ براساس برآورد سال ۸۹ مرکز آمار جمعیت این استان بالغ بر ۱/۱ میلیون نفر بوده که سرانه سپردهگذاری در آن بر این اساس بالغ بر ۱۸۸۲ هزار تومان است، این رقم در مقایسه با gdp سرانه این استان در همان سال نسبت ۵۶ درصدی را به دست میدهد. به عبارتی سرانه سپردهگذاری در این استان مذهبی نسبت به gdp سرانه برابر ۵۶ درصد است.
سیستانوبلوچستان: اگرچه از نظر سرانه سپردهگذاری و gdp سرانه وضعیت مطلوبی ندارد اما نسبت سپردهگذاری در آن به ارزش ۸۱۱ هزار تومان در پایان سال ۸۸ به gdp سرانه برابر ۵۴ درصد است.
یزد: مقایسه سرانه سپردهگذاری در یزد که در پایان سال ۱۳۸۸ بالغ بر ۲۸۷۰ هزار تومان بوده به gdp سرانه نشان میدهد ارزش سپردهگذاری سرانه در این استان ۵۳ درصد gdp سرانه بوده است.
هرمزگان: ۴۹ درصد کل gdp سرانه این استان در سال ۸۸ در بانکها سپردهگذاری شده است. سرانه سپردهگذاری در این استان در پایان سال ۸۸ بالغ بر ۱۸۹۳ هزار تومان بوده است.
خوزستان: سرانه سپردهگذاری در بانکها در این استان نفتخیز در سال ۱۳۸۸ برابر ۱۹۱۶ هزار تومان بوده که این ۴۹ درصد gdp سرانه این استان در همان سال است.
کرمان: سرانه سپردهگذاری در این استان در سال ۸۸ برابر ۱۶۷۹ هزار تومان بوده که نشان میدهد ۴۸ درصد gdp سرانه این استان در بانکها سپردهگذاری شده است.
چهارمحالوبختیاری: نزدیک به ۴۷ درصد از gdp سرانه این استان در بانکها سپردهگذاری شده است. براساس اطلاعات منتشر شده سرانه سپردهگذاری در بانکها در این استان در پایان سال ۸۸ برابر ۱۴۴۶ هزار تومان بوده است.
خراسان رضوی: نسبت سپرده به gdp سرانه این استان هم ۴۷ درصد است. سرانه سپردهگذاری در این استان مذهبی کشورمان در سال ۸۸ بالغ بر ۱۶۳۳ هزار تومان بوده است.آذربایجان شرقی: باز هم ۴۷، سرانه سپردهگذاری در این استان در پایان سال ۸۸ برابر ۱۷۲۴ هزار تومان بوده است که مقایسه با gdp سرانه این استان، ۴۷ درصد آن در بانکها سپردهگذاری شدند.
گلستان: معادل ۴۶ درصد از سرانه gdp این استان در پایان سال ۸۸ در بانکها سپردهگذاری شده است. سرانه سپردهگذاری در استان گلستان بالغ بر ۱۴۰۳ هزار تومان بوده است.
زنجان: سرانه سپردهگذاری در این استان برابر ۱۵۸۹ هزار تومان بوده است. در واقع معادل ۴۴ درصد از سرانه gdp این استان در بانکها سپردهگذاری شده است.
ایلام: با سرانه سپردهگذاری ۱۳۲۸ هزار تومان در پایان سال ۸۸ در واقع معادل ۴۴ درصد از سرانه gdp مردم این استان در بانکها سپردهگذاری شده است.
مازندران: با نسبت سپردهگذاری سرانه آنکه برابر ۲۰۴۰هزار تومان در پایان سال ۸۸ بوده به سرانه gdp معادل ۴۴ درصد است.
گیلان: سرانه سپردهگذاری مردم گیلان در این سال برابر ۱۵۶۱ هزار تومان بوده که نشان میدهد معادل ۴۲ درصد سرانه gdp مردم این استان در بانکها سپردهگذاری شدند.
کرمانشاه: با توجه به سرانه gdp این استان و سرانه ۱۳۹۵ هزار تومانی سپردهگذاری مردم آن، باید گفت معادل ۴۲ درصد سرانه gdp مردم این استان در بانکها سپردهگذاری شده است.
سمنان: سرانه سپردهگذاری در این استان ۶/۰ میلیون نفری برابر ۲۱۶۸ هزار تومان است که نشان میدهد چیزی بالغ بر ۴۱ درصد سرانه gdp این استان سپردهگذاری شده است.
لرستان: جمعیت آن براساس برآورد سال ۸۹ مرکز آمار بالغ بر ۸/۱ میلیون نفر بوده و سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۹۶۱ هزار تومان بوده است یعنی برابر ۳۷ درصد سرانه gdp این استان در بانکها سپردهگذاری شده است.
کهگیلویه و بویراحمد: معادل ۳۶ درصد سرانه gdp مردم این استان در بانکها سپردهگذاری شده. سرانه سپردهگذاری در شبکه بانکی در سال ۸۸ در این استان برابر ۹۴۶ هزار تومان بوده است.
آذربایجان غربی: با وجود سرانه سپردهگذاری ۱۰۱۶ هزار تومانی مردم این استان با نگاهی به سرانه gdp آن در واقع معادل ۳۶ درصد سرانه gdp آن به بانکها سپرده شده است.
کردستان: نسبت سپردهگذاری به سرانه gdp این استان هم دقیقا برابر آذربایجان غربی است. سرانه سپردهگذاری در این استان برابر ۹۷۳ هزار تومان است اما مقایسه با سرانه gdp آن نشان میدهد معادل ۳۶ درصد سرانه gdp آن در بانکها سپردهگذاری شده است.
همدان: با جمعیت ۷/۱ میلیون نفری سرانه سپردهگذاری در آن در پایان سال ۸۸ بالغ بر ۱۲۰۲ هزار تومان بوده است که نشان میدهد معادل ۳۵ درصد سرانه gdp مردم آن در بانکهای این استان سپردهگذاری شده است.
خراسان جنوبی: معادل ۳۵ درصد سرانه gdp آن در بانکها سپردهگذاری شده است.در سال ۸۸ سرانه سپردهگذاری در این استان برابر ۱۳۷۷ هزار تومان بوده است.
مرکزی: استان صنعتی ۴/۱ میلیون نفری سرانه سپردهگذاری برابر ۱۷۵۸ هزار تومان داشته است که نشان میدهد معادل ۳۳ درصد سرانه gdp آن به بانکها سپرده شده است.
قزوین: سرانه gdp این استان صنعتی ۲/۱ میلیون نفری برابر ۴۸۸۰ هزار تومان بوده و سرانه سپردهگذاری در آن برابر ۱۶۱۸ هزار تومان که نشاندهنده آن است که معادل ۳۳ درصد سرانه gdp آن در بانکها سپردهگذاری شده است.
اردبیل: با جمعیت ۲/۱ میلیون نفری سرانه سپردهگذاری بالغ بر ۱۰۴۲ هزار تومان دارد. این مبلغ معادل ۳۲ درصد سرانه gdp این استان در همان سال است.
بوشهر: که سپردهگذاری مردم آن معادل ۳۲ درصد سرانه gdp آنها بوده است.سرانه سپردهگذاری استان بوشهر در سال ۹۸۸ برابر ۲۴۳۴ هزار تومان بوده است.
خراسان شمالی: سپردهگذاری در این استان معادل ۲۸ درصد سرانه gdp مردم آن است. در سال ۸۸ سرانه سپردهگذاری در این استان ۸/۰ میلیون نفری بالغ بر ۹۰۳ هزار تومان بوده است.
———–
این مطلب در روزنامه جهان صنعت مورخ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ منتشر شد