تراز تجاری در تجارت هندی
نگاهی به یک دهه مبادلات ایران و هند
از فروردین ۱۳۸۰ تا بهمن ۱۳۸۹، ایران نردیک به ۱۲٫۱۴ (۱۲ممیز۱۴) میلیارد دلار از هند کالا وارد کرده است و در مقابل ۷٫۶۶(۷ممیز۶۶) میلیارد دلار کالا به هند در همین زمان صادر شده است. سهم هند از کل واردات ایران طی زمان یاد شده ۳٫۹(۳ممیز۹) درصد است و این کشور ۸٫۳(۸ممیز۳) درصد ارزش کل صادرات ایران را در این مدت به خود اختصاص داده است.
ارز کل مبادلات ایران و هند طی مدت یاد شده ۱۹٫۸(۱۹ممیز۸) میلیارد دلار است. در برابر ۴۰۳٫۱(۴۰۳ممیز۱) میلیارد دلار مبادلات تجاری ایران و جهان طی فروردین ۱۳۸۰ تا بهمن ۱۳۸۹، سهم مبادلات ایران و هند چیزی برابر ۴٫۹(۴ممیز۹) درصد است.
اگرچه در ابتدای دهه ۸۰، تراز تجاری ایران و هند به نفع هندوستان مثبت بوده است، اما بررسی ها نشان می دهد در پایان این دهه یعنی سال ۱۳۸۹، تراز تجاری به نف ایران سنگینی کرده است.
در یک نگاه کلی واردات و صادرات ایران و هند از ابتدای دهه ۸۰ تا کنون همواره میل به صعود داشته است. اگرچه واردات از هند به ایران در مقاطعی نزول داشته، اما صادرات ایران به هند همواره رشد داشته است.
مبادلات ایران و هند در دهه هشتاد در یک نگاه
از فروردین ۱۳۸۰ تا بهمن ۱۳۸۹، ایران نردیک به ۱۲٫۱۴ (۱۲ممیز۱۴) میلیارد دلار از هند کالا وارد کرده است و در مقابل ۷٫۶۶(۷ممیز۶۶) میلیارد دلار کالا به هند در همین زمان صادر شده است. سهم هند از کل واردات ایران طی زمان یاد شده ۳٫۹(۳ممیز۹) درصد است و این کشور ۸٫۳(۸ممیز۳) درصد ارزش کل صادرات ایران را در این مدت به خود اختصاص داده است.
ایران و هند در یک نگاه
ارز کل مبادلات ایران و هند طی مدت یاد شده ۱۹٫۸(۱۹ممیز۸) میلیارد دلار است. در برابر ۴۰۳٫۱(۴۰۳ممیز۱) میلیارد دلار مبادلات تجاری ایران و جهان طی فروردین ۱۳۸۰ تا بهمن ۱۳۸۹، سهم مبادلات ایران و هند چیزی برابر ۴٫۹(۴ممیز۹) درصد است.
اگرچه در ابتدای دهه ۸۰، تراز تجاری ایران و هند به نفع هندوستان مثبت بوده است، اما بررسی ها نشان می دهد در پایان این دهه یعنی سال ۱۳۸۹، تراز تجاری به نف ایران سنگینی کرده است.
نمودار صادرات به هندوستان طی دهه ۸۰
اگرچه نباید فراموش کرد که برایند رابطه تجاری دو کشور طی سال هایی دهه گذشته، به نفع هندوستان به نظر می رسد. در هفته دوم فروردین سال جاری، هندوستان به طور رسمی اعلام کرد که در راستای تحریم های یک جانبه برخی کشورهای غربی، میخواهد تحریم ها علیه ایران را تشدید نماید.
این تحریم ها شامل خرید از ایران نمی شود و تنها ناظر بر صادرات به به ایران است. بنابراین قاعدتا ایران ضرر چندانی از بابت تحریمی که هندوستان بر صادرات به ایران وضع کند متضرر نخواهد شد، چراکه تراز ما نشان میدهد ما بیش از اینکه بازار هند باشیم، صادر کننده به هند به شمار می رویم، اگرچه این اتفاق در سال ۸۹ افتاده باشد!
نمودار واردات از هندوستان در دهه
پیش از این نیز هندی ها علیه ایران اقدامات مشابهی داشتند، در نیمه دوم سال پیش، بانک مرکزی هند اعلام کرد مشکلاتی را برای وضعیت بازرگانی ایران و هند به وجود خواهد آورد. اما از آنجا که این کشور یکی از خریداران انرژی ایران به شمار می رود، هندوستان به زودی دریافت که برای تامین انرژی به مشکل برخواهد خود.
هند پس از عربستان سعودی، انرژی خود را از طریق ایران تامین میکند. بر همین اساس در اندک زمانی، هندی ها واسطه ای آلمانی را پیشنهاد دادند تا برای تامین انرژی با مشکل مواجه نشوند.
«تهران امروز» در این شماره به بررسی تراز تجاری ایران و هند از ابتدای دهه ۸۰ تا کنون با توجه به ارزش واردات و صادرات پرداخته است.
۱۳۸۰
بیش از ۵۶۰ میلیون دلار از هندوستان به ایران کالا صادر شده است. این یعنی ۳٫۱(۳ممیز۱) درصد، سهم هندوستان از کل واردات ایران در سال ۱۳۸۰ بوده است. در مقابل هند سهم ۴٫۴ درصدی از صادرات ایران به جهان را به خود اختصاص داده است که برابر ۱۸۷ میلیون دلار بوده است. تراز ایران و هند در این سال ۲۵ به ۷۵ درصد به نفع هندوستان سنگینی می کند.
در سال ۱۳۸۰ مواد پتروشیمی، مواد معدنی و گوشت اقلام اصلی وارداتی از هند به ایران هستند و در مقابل خشکبار و حبوبات، مواد شیمیایی و معدنی از ایران به هند صادر شده است. در این سال، هند ششمین کشور مقدص صادرات ایران است و یازدهمین کشوریست که ایران از آن کالا واد میکند.
۱۳۸۱
در این سال وارداتمان از هند بیش از ۱۵۶ میلیون دلار افزایش میابد و به رقم ۷۱۶ میلیون دلار می رسد. اگرچه هند هنوز یازدهمین کشوریست که ایران از آن کالا وارد می کند، اما کل وارداتمان افزایش یافته است. اما در این سال، هند سهم خود را در بازار ایران ارتقا می دهد و به ۳٫۲(۳ممیز۲) می رساند.
در مقابل بهبود وضعیت واردات از هند، وضعیت صادرات کمی عوض می شود. صادرات به هند در این سال نزدیک به ۱۸۹ میلیارد دلار است که در مقایسه با سال قبل بیش از ۲ میلیون دلار افزایش داشته است. هند در جدول مقاصد صادرات ایران یک پله سقوط می کند و به مقام هفتم می رسد. سهم هند در این سال از صادرات ایران نیز با ۳ دهم درصد کاهش به ۴٫۱ (۴ممیز۱) درصد می رسد.
۱۳۸۲
در این سال هند با شتاب بیشتری سهم خود را در بازار ایران بهبود می بخشد. سهم هند از بازار واردات ایران به ۳٫۳ ارتقا پیدا می کند. رتبه هند در بین صادر کنندگان کالا به ایران به کشور دهم ارتقا پیدا می کند و ارزش واردات هند به ایران با بیش از ۱۶۶ میلیون دلار به حدود ۸۸۳ میلیون دلار می رسد.
در مقابل ایران نیز صادرات خود به هند را به نزدیک ۲۹۶ دلار می رساند، این رقم با افزایش بیش از ۱۰۶ میلیون دلاری رخ می دهد. هند ششمین مقصد صادرات ایران است و حدود ۵ درصد از کل صادرات ایران به جهان را به خود اختصاص داده است.
تراز ایران و هند در این سال مثل سال ۱۳۸۰، ۲۵ به ۷۵ درصد به نفع ایران شکل می گیرد.
۱۳۸۳
در این سال تراز تجاریمان کمی بهبود پیدا میکند و از ۲۵ به ۷۵ درصد، به ۲۸ به ۷۲ درصد به نفع هند تغییر میابد. سهم هند از صادرات ایران به ۶٫۹(۶ممیز۹) درصد افزایش میابد و این کشور به دومین مقصد صادرات ایران بدل می شود. ایران با بیش از ۱۷۶ میلیون دلار افزایش، ارزش صادرات خود به هند را به ۴۷۳ میلیون دلار می رساند.
از سوی دیگر بازرگانان هندی نیز بیکار ننشستند و با بیش از ۳۳۷ میلیون دلار افزایش، صادرات خود به ایران را به بیش از ۱٫۲(۱ممیز۲) میلیارد دلار رسانده و برای اولین بار از ابتدای دهه هشتاد از مرز یک میلیارد دلار می گذرند. در این سال هند باز هم سهم خود در صادرات به ایران را افزایش میدهد و سهم خود از بازار واردات ایران را به ۳٫۴(۳ممیز ۴) میرساند. این یعنی دو پله صعود در جدول وارد کنندگان کالا به ایران، با این کار هند به هشتمین کشور اصلی وارد کننده کالا به ایران بدل می شود.
۱۳۸۴
در این سال برای اولین بار از ابتدای دهه ۸۰، هند واردات خود به ایران را کاهش می دهد. واردات هند به ایران در سال ۸۴، با ۱۰۷ میلیون دلار کاهش، به ۱٫۱ میلیارد دلار می رسد. در این سال جایگاه هند در بین صادر کنندگان کالا به ایران یک پله سقوط کرد و به رتبه نهم رسید همچنین سهم هند از بازار واردات نیز با کاهش قابل توجهی به ۲٫۸(۲ممیز۸) درصد می رسد.
در مقابل هند در این سال ۷٫۳(۷ممیز۳) درصد از کل صادرات ایران به جهان را به خود اختصاص داد که در جای خود جالب توجه است. رتبه هند در بین مقاصد صادرات ایران یک پله پایین می رود و به رتبه سوم می رسد. اما در این سال ایران بر خلاف هند که صادراتش به ایران را کاهش داد، صادرات خود به هندوستان را با ۲۹۰ میلیون دلار افزایش به ۷۶۳ میلیون دلار می رساند.
نکته قابل توجه، بهبود قابل ملاحظه تراز تجاری به نفع ایران است. در سال ۸۴، سهم ایران از مبادلات دوجانبه به ۴۱ درصد ارتقا میابد و در مقابل سهم هند به ۵۱ درصد کاهش میابد.
۱۳۸۵
دوباره دهان صادرات هند به ایران باز می شود تا بازار کشورمان را ببلعد، سهم هند از مبادلات دوجانبه که در سال ۸۴ به طرز قابل توجهی کاهش یافته بود، دوباره افزایش میابد و به ۶۳ می رسد و در مقابل سهم ایران با کاهش روبروست و به ۳۷ درصد می رسد.
در سال ۱۳۸۵، ۶٫۵(۶ممیز۵) درصد کل صادرات ایران به جهان به هندوستان مربوط می شده است، هند چهارمین کشور مقصد صادرات ایران است . صادرات به هند با حدود ۷۲ میلیون دلار افزایش به ۸۳۶ میلیون دلار میرسد.
هند مجددا سهم خود از بازار واردات ایران را بهبود می بخشد و ۳٫۵(۳ممیز۵) درصد می رساند. رتبه هند در بین واردکنندگان کالا که در سال ۸۴ به مقام نهم رسیده بود، بار دیگر به رتبه هشتم می رسد. هند صادراتش به ایران را ۳۲۵ میلیون دلار افزایش می دهد و به ۱٫۴ میلیارد دلار میرساند و با این کار بار دیگر وارداتش به ایران را رشد می دهد.
۱۳۸۶
در سال ۸۶، با تغییر یک درصدی کماکان تراز با سال ۸۵ تفاوت چندانی نکرده است. افزایش واردات هند نسبت به سال های قبل کمتر به نظر می رسد، همچنین رتبه هند در بین صادرکنندگان کالا به ایران یک پله سقوط کرده و به نهمین کشور رسیده است. با بیش از ۱۷ میلیون دلار افزایش، هند ۱٫۴ (۱ ممیز۴) میلیارد دلار کالا به کشورمان صادر کرده است. این رقم ۳ درصد کل واردات ایران در سال ۸۶ است که به لحاظ سهم از بازار واردات ایران نیز هند نیم درصد، نسبت به سال ۸۵، عقب نشینی کرده است.
صادرات ایران به هند نیز وضعیت مشابهی دارد. هند که در سال ۸۵، نزدیک به ۶٫۵(۶ممیز۵) درصد کل صادرات ایران را به خود اختصاص داده بود، در سال ۸۶ حدود یک درصد سهم خود را کاهش داده و ۵٫۴(۵ممیز۴) درصد کل صادرات ایران را به خود اختصاص داده است. این کشور با یک پله سقوط، در جایگاه پنجمین کشور مقصد صادرات ایران قرار گرفته است و ایران با افزایش ۸۳۱ هزار دلاری، صادرات خود به هندوستان را به ۸۳۷ میلیون دلار رساند.
۱۳۸۷
از سال ۸۷ به بعد، تراز تجاری دو کشور که د اتدای دهه ه نفع هند بود، به نفع ایران حرکت می کند. هندوستان سهم خود از بازار واردات ایران را ۲ دهم افزایش داده و به ۳٫۲(۳ممیز۲) درصد می رساند، اما هنوز نهمین کشور صادر کننده کالا به ایران به شمار می رود. این کشور بیش از ۳۵۵ میلیون دلار صادرات خود به ایران را افزایش داده و به رقم ۱٫۸(۱ممیز۸) میلیارد دلار می رساند.
در مقابل ایران نیز برای نخستین بار در دهه ۸۰، صادرات خود به هندوستان را به بیش از ۱ میلیون دلار ارتقا بخشیده و با بیش از ۳۳۴ میلیون دلار افزایش، به رقم ۱٫۱ میلیارد لادر می رساند. سهم هند و رتبه این شور در جمع کشورهای مقصد صادرات ایران به سال ۸۵ بازمیگردد، بدین ترتیب هند ۶٫۵(۶ممیز۵) درصد کل صادرات ایران را به خود اختصاص داده و با این کار، به چهارمین کشور مقصد صادرات ایران بدل می شود.
۱۳۸۸
اگرچه سهم هند از بازار واردات ایران در بین سایر کشورهای جهان بهبود قابل توجهی میابد، اما در سال ۸۸، ایران تلاش کرده است تا کل واردات خود را کاهش دهد. بر این اساس، سهم هند از بازار واردات ایران به ۴٫۳(۴ممیز۳) درصد رسیده و این کشور را در جایگاه هشتم کشورهای صادر کننده کالا به ایران قرار میدهد. در مقابل ارزش واردات ما از هند بیش از ۲۰ میلیون دلار کاهش داشته و به رقم ۱٫۸ (۱ممیز۸) میلیارد دلار می رسد.
از سوی دیگر ایران بیش از ۹۰ میلیون دلار صادرات خود به هندوستان را ازفایش داده تا ارزش صادرات خود به هندوستان را به ۱٫۲(۱ممیز ۲) میلیارد دلار برساند.
در این سال یک درصد سهم هند از صادرات ایران افزایش یافته و به بیشترین حد در دهه هشتاد می رسد. هندوستان که چهارمین مقصد صادرات ایران در سال ۸۸ است، حدود ۷٫۵(۷ممیز۵) درصد ارزش کل صادرات ایران را به خود اختصاص داده است.
تراز تجاری اران و هند ۴۱ به ۵۹، به نفع هندوستان سنگینی میکند. با این حال وضعیت تراز به شکل قابل توجهی به نفع ایران تغییر کرده است.
۱۳۸۹
هنوز آمار دقیقی از سال ۱۳۸۹ منتشر نشده است، در واقع آمارها مربوط به فرودین تا بهمن ماه سال گذشته هستند. اما در همین زمان نیز ۱٫۶ (۱ممیز۶) میلیارد دلار از ایران به هندوستان کالا صادر شده است همین رقم نیز اگرچه تا بهمن ماه سال قبل محاسبه شده است، اما در دهه ۸۰ چنین حجمی از صادرات به هندوستان بی سابقه است! هندوستان در این مدت ۶٫۹(۶ممیز۹) درصد کل صادرات ایران ا به خود اختصاص داده و چهارمین مقصد صادرات جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود.
وارداتمان از هند نیز در این مدت به طرز قابل توجهی کاهش یافته است. هند ناگهان به دهمین کشور صادر کننده کالا به کشورمان بدل شده و سهمش از بازار واردات ایران از بیش از ۴ درصد به ۱٫۹(۱ممیز۹) درصد کاهش پیدا کرده است.
ارزش کل صادرات هند به کشورمان از ابتدا تا بهمن ۱۳۸۹، برابر ۱٫۱ میلیارد دلار برآورد شده است. واردات از هند به کشورمان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل بیش از ۳۲ درصد کاهش داشته و در مقابل صادرات ایران به هندوستان در مقایسه با فروردین تا بهمن ماه ۱۳۸۸، بیش از ۴۶٫۵(۴۶ممیز۵) افزایش نشان میدهد.
نکته قابل توجه این است که از اول تا بهمن ماه ۱۳۸۹، تراز تجاری ایران و هند که از ابتدای دهه هشتاد همواره به نفع هندوستان وده است، اینبار به نفع ایران سنگینی میکند و ۵۹ به ۴۱، به نفع ایران ترسیم می شود. اختلاف واردات و صادرات ایران و هند بیش از ۵۰۵ میلیون دلار است که این اختلاف، به نفع ایران رقم خورده است.
البته هنوز آمارهای سال ۱۳۸۹ تکمیل نشده است و ممکن است طی ماه های اخر سال اتفاقاتی افتاده باشد که این تراز را برای کل سال ۸۹ کاملا دگرگون کند. به هر تقدر تا اینجای کار که به نفع ایران بوده است. هندوستان کشوری در حال توسعه است و به شدت به نفت ایران نیاز دارد. این کشور علاوه به نفت، یکی از وارد کنندگان بزرگ مواد اولیه در آسیا به شمار می رود، موضوعی که ایران می تواند از آن بهره برداری لازم را داشته باشد.
منابع:
منابع آمارهای بین المللی، نظیر تولید ناخالص اسمی و سرانه: صندوق بین المللی پول(آمارها مربوط به سال ۲۰۱۰)
منابع آمار تجاری: گمرک جمهوری اسلامی ایران
منابع اطلاعات آماری کشورها: سازمان ملل متحد
—————————————–
این مطلب در روزنامه تهران امروز، مورخ ۲۱ فروردین ۱۳۹۰، در صفحه ۹ به چاپ رسید.
