Amirhadi Anvari

صنعت بیمه در ایران وضعیت متفاوتی از سایر بخش‌های اقتصادی ندارد جز اینکه به نسبت اطلاعات آن شفاف‌تر و به‌روز‌تر از سایر بخش‌هاست. اگر به نحوه خصوصی‌سازی شرکت‌های بیمه با سابقه نگاه کنیم، تقریبا همان اتفاقی که برای شرکت‌های بزرگ در بخش‌های دیگر افتاده در بیمه هم رخ داده است. تبدیل شرکت‌های دولتی به شرکت‌ها اصطلاحا خصوصی اما در واقع خصولتی؛ شرکت‌هایی که دولت پس از خصوصی‌سازی با چند واسطه مجددا در آنها هم ذی‌نفع است و هم قدرت تصمیم‌گیری دارد، تنها اتفاقی که افتاده تعداد دست‌ها در مسیر این اعمال مدیریت بیشتر شده که شرایط را پیچیده و فضا را مستعد رانت می‌کند! در دیگر سوی این بازار شرکت‌های بیمه جدید‌التاسیسی قرار دارند که به بانک‌ها یا سایر بنگاه‌های اقتصادی وابسته هستند و البته بیمه‌هایی که در مناطق آزاد مستقر شدند. بررسی گزارش‌های مالی این شرکت‌ها، گوشه‌های اتاق‌های هیات‌مدیره و… هر کدام از این شرکت‌ها نکات زیادی برای عرضه دارند که در یک نوشتار نمی‌گنجد. در اینجا به مناسبت روز بیمه ابتدا به بررسی حق بیمه تولیدی و خسارت پرداخت شده توسط بیمه‌ها طی نیم قرن گذشته پرداختیم. نکته آنکه اگر در نمودار دقت کنید، دقیقا در بزنگاه‌هایی چون: افزایش درآمدهای نفتی پیش از انقلاب، شرایط پس از انقلاب، وقوع جنگ تحمیلی، پایان جنگ تحمیلی و… در بیمه هم رابطه‌ای شفاف و مستقیم مشاهده می‌شود. برای معنادار کردن اعداد مربوط به حق بیمه تولیدی و خسارت پرداختی توسط شرکت‌های بیمه در اینجا عدد هر سال متناسب با نرخ تورم در کشور به رقم ثابت سال ۱۳۹۴ تبدیل شده است.
نیم قرن بیمه در ایران
بررسی ۴۵ ساله صنعت بیمه در ایران از سال ۱۳۵۰ تاکنون نشان می‌دهد به عدد ثابت سال ۱۳۹۴، بیشترین افزایش سالانه حق بیمه تولیدی در شرکت‌های بیمه در سال ۱۳۸۹ رخ داده است، حق بیمه تولیدی سال ۱۳۸۸ شرکت‌های بیمه به عدد ثابت ۷/۱۴۴۰۶ میلیارد ریال بوده، که در سال ۱۳۸۹ به ۱/۱۶۳۴۸۹ رسیده است. پس از این رشد خارق‌العاده، سال ۱۳۵۳ قرار دارد، حق بیمه تولیدی در این سال به رقم ثابت سال ۱۳۹۴، چیزی برابر ۸/۱۹۸۷۲ میلیارد ریال بوده که نثبت به سال قبل (۱۳۵۲) نزدیک به ۷۹ درصد رشد داشته است. پس از سال ۵۳ نیز سال ۱۳۶۹ یعنی مقطع پس از جنگ قرار دارد در این سال حق بیمه تولیدی به رقم ثابت سال ۱۳۹۴، بالغ بر ۹۹۸۴ میلیارد ریال بوده است که نسبت به سال ۶۸، حدود ۴۶ درصد رشد نشان می‌دهد. در همین دوره، بیشترین کاهش سالانه حق بیمه تولیدی در سال ۱۳۸۸ رقم خورده است در این سال مجموع حق بیمه تولیدی شرکت‌های بیمه با نزدیک به ۹۰ درصد کاهش نسبت به سال ۱۳۸۷ حدود ۷/۱۴۴۰۶ میلیارد ریال به رقم ثابت سال ۱۳۹۴ بوده است. پس از آن سال ۱۳۵۸ یعنی سال اول انقلاب قرار دارد در این سال کل حق بیمه تولیدی شرکت‌های بیمه به رقم ثابت سال ۹۴، نزدیک به ۴/۱۲۸۶۹ میلیارد ریال بوده که نسبت به سال ۱۳۵۷ کاهش ۲۹ درصدی را نشان می‌‌دهد. در ادامه سال ۱۳۶۵ قرار دارد، حق بیمه تولیدی در این سال به رقم ثابت سال ۱۳۹۴ حدود ۲/۷۲۵۵ میلیارد ریال بوده که نسبت به سال ۶۴ حدود ۲۷ درصد کاهش داشته است. از طرف دیگر بیشترین رشد پرداخت خسارت از سوی شرکت‌های بیمه در یک‌سال نسبت به سال گذشته، براساس عدد ثابت سال ۱۳۹۴، مربوط به سال ۱۳۵۳ است، در این سال شرکت‌های بیمه جمعا به عدد ثابت ۱/۶۷۰۴ میلیارد ریال به بیمه‌گذاران خسارت پرداخت کردند که نسبت به سال ۵۲ نزدیک به ۵۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. در سال ۱۳۷۲ نیز شرکت‌های بیمه به رقم سال ۱۳۹۴،‌ نزدیک به ۵/۷۰۷۶ میلیارد ریال به بیمه‌گذاران خود خسارت پرداختند که نسبت به سال ۱۳۷۱ حدودا ۴۵ درصد افزایش داشته است. در سال ۱۳۶۸ نیز به رقم سال ۹۴، شرکت‌های بیمه ۷/۳۱۳۷ میلیارد ریال به بیمه‌گذاران خسارت پرداخت کردند که نسبت به سال ۶۷ رشد ۴۴ درصدی را نشان می‌دهد. از دیگر سو در سال ۱۳۵۹ پرداخت خسارت به بیمه‌گذاران به عدد ثابت سال ۹۴، بالغ بر ۸/۴۰۱۶ میلیارد ریال بوده که نسبت به سال قبل نزدیک به ۳۱ درصد کاهش داشته است. در سال ۱۳۵۸ نیز پرداخت خسارت با ۳۰ درصد کاهش نسبت به سال قبل روبه‌رو بوده و پس از آن سال ۱۳۶۲ قرار دارد که طی آن پرداخت خسارت به بیمه‌گذاران نسبت به سال ۱۳۶۱ نزدیک به ۲۶ درصد کاهش داشته است. جزییات این ارقام را می‌توانید در جدول مربوطه ملاحظه کنید.

برای دیدن تصویر در ابعاد واقعی روی آن کلیک کنید

مختصری درباره شرکت‌های بیمه‌ای ایران
هم‌اکنون ۲۵ شرکت بیمه در کشور فعال هستند که تنها یک شرکت رسما دولتی به شمار‌ می‌رود. بیمه‌های باسابقه که در جریان انقلاب اسلامی به نفع دولت مصادره شده بودند اکثرا در سال‌های دهه ۸۰ مجددا در جریان خصوصی‌سازی، خصوصی شدند اما سرنوشت خصوصی شدن آنها هم دست کمی از سایر رشته‌های اقتصادی نداشت. شرکت‌های جدید را شاید بتوان «خصولتی» نامید. در واقع دولت به ظاهر کنار رفته اما در واقع با دارا بودن سهام، عملا در این شرکت‌ها به اعمال مدیریت می‌پردازد. این موضوع زیاد بدی نیست، موضوع زمانی پیچیده‌تر می‌شود که شرکت‌های بیمه دو تا سه واسطه حقوقی با دولت دارند و در این دو- سه واسطه حقوقی می‌تواند اتفاقات خاصی رخ دهد! در چنین شرایطی شاید همان دولتی ماندن اوضاع را شفاف‌تر می‌کرد. اما به هر حال واقعیتی است که رخ داد! از سوی دیگر شرکت‌های بیمه جدیدالتاسیس هم در این بین هستند که یا به یکی از بانک‌های اصطلاحا خصوصی وابسته هستند یا سهامداران آنها را اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل دادند که فعالیت‌های اقتصادی آنها پیش از این خبرساز بوده است. بررسی کامل این مسایل ممکن است اما در یک نوبت نمی‌توان به تمام این پیچیدگی‌ها و ابهامات پاسخ داد. در اینجا به قدر بضاعت به ارائه خلاصه و دورنمایی بسیار کوچک از سهامداران شرکت‌های بیمه‌ای پرداخته شده است.
ایران: تنها شرکت بیمه‌ای است که هم‌اکنون تحت عنوان بیمه دولتی فعالیت می‌کند و قدیمی‌ترین شرکت بیمه ایران نیز به شمار می‌رود. تاریخ تاسیس آن به سال ۱۳۱۴ باز‌می‌گردد. آخرین آمار تعداد کارکنان این شرکت را نزدیک به ۱۸۰۰ نفر ذکر می‌کند. شرح عملکرد بیمه ایران طی پنج ماه نخست سال‌جاری به شرح زیر است.
آسیا: در سال ۱۳۳۸ تاسیس شد، ۵۰ سال بعد و در سال ۱۳۸۸ در جریان خصوصی‌سازی به بخش‌خصوصی واگذار شد. با این حال حدود ۱۹ درصد از سهام این بیمه هنوز متعلق به دولت است. حدود ۱۷ درصد به شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت (از شرکت‌های مرتبط با بانک ملت) و حدود ۱۷ درصد نیز متعلق به صندوق بازنشستگی وظیفه و از کارافتادگی کارکنان بانک‌هاست. اما دو سهامدار دیگر این بیمه شرکت‌های سرمایه‌گذاری ای.اف.جی.اچ کیش و پویافراز کیش هستند. اولی بیش از ۱۸ درصد و دومی حدود ۲۰ درصد سهام بیمه آسیا را در اختیار دارد. هیات‌مدیره شرکت پویا فراز کیش (سهامی خاص) براساس آخرین صورت‌جلسه مورخ ۲۲ شهریور ۹۳ از آقایان محمدعلی شکرچیان و نیکلاس جورج پل و خانم لوییز ماری پل تشکیل شده است. اما در شرکت سرمایه‌گذاری ای.اف.جی.اچ کیش، در جلسه مورخ ۲۷ خرداد ۱۳۹۳، آقای فضل‌الله معظمی و خانم نگین معظمی به‌عنوان اعضای هیات‌مدیره وارد شرکت شدند و براساس صورت‌جلسه مورخ ۴ خرداد ۱۳۹۳ آقای امیرعلی شکرچیان و خانم شیدا کاشانی اخوان با دریافت سهم‌الشرکه خود از هیات‌مدیره خارج شدند. جزییات عملکرد بیمه آسیا در پنج ماه نخست سال‌جاری در جدول آمده است.
البرز: این بیمه هم در سال ۱۳۳۸ تاسیس شده با این تفاوت که بیمه البرز توسط بخش‌خصوصی تاسیس شده است. پس از انقلاب به سرنوشت سایر بخش‌های خصوصی دچار شد و به دست دولت افتاد. اما در سال ۱۳۸۸ مجددا در جریان خصوصی‌سازی به بخش‌خصوصی واگذار شد. دولت در این شرکت بیمه‌ای نیز نظیر بیمه آسیا همچنان سهامدار باقی مانده است به‌طوری که هم‌اکنون بیش از ۱۷ درصد سهام این شرکت در اختیار دولت، بیش از یک درصد در اختیار سازمان خصوصی‌سازی، بیش از پنج درصد در اختیار موسسه صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر و بیش از پنج درصد در اختیار گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی کشوری است. ۲۰ درصد سهام بیمه البرز در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت (مرتبط با بانک ملت) است، نزدیک به ۱۹ درصد سهام نیز به شرکت گروه توسعه مالی مهرآیندگان اختصاص دارد، شرکتی که هیات‌مدیره آن را براساس آخرین اطلاعات، شرکت‌های مرتبط با صنعت نفت و پتروشیمی تشکیل دادند.
شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین نیز نزدیک به ۱۶ درصد سهام بیمه البرز را در اختیار دارد، این شرکت وابسته به سازمان تامین اجتماعی است. اما موسسه صندوق سرمایه‌گذاری آرمان‌شهر که حدود چهار درصد از سهام بیمه البرز را در اختیار دارد، پیش از بهمن ۱۳۹۳ موسسه صندوق سرمایه‌گذاری امین شهر نام داشت که بعد از این تاریخ نام خود را تغییر داده و مرتبط با شرکت‌های اقماری بانک شهر است. اهم عملکرد این شرکت بیمه‌ای در پنج ماه نخست سال‌جاری را در جدول مربوط مشاهده می‌کنید.

دانا: این بیمه در سال ۱۳۵۳ با مشارکت بیمه Commercia- Unio- انگلیس به صورت شرکت سهامی عام با سرمایه بخش‌خصوصی تاسیس شد. پس از پنج سال فعالیت در قالب بخش‌خصوصی در تیرماه ۱۳۵۸ براساس مصوبه شورای انقلاب و دولت موقت به همراه ۱۲ شرکت بیمه خصوصی ملی اعلام شد .در آذرماه سال ۱۳۶۷ به موجب «قانون نحوه اداره امور شرکت‌های بیمه» شرکت‌های بیمه ملی شده (آریا، امید، پارس، توانا، تهران، حافظ، ساختمان و کار، شرق، ملی) در شرکت سهامی بیمه دانا ادغام و به موجب همین قانون مقرر شد این شرکت به‌عنوان یک شرکت بیمه تخصصی در رشته بیمه‌های اشخاص شروع به فعالیت کند. اما در سال ۱۳۷۵ با تصویب ماده واحده‌ای توسط مجلس شورای اسلامی به بیمه دانا اجازه داده شد همچون سایر شرکت‌های بیمه‌ای فعالیت کند. فعالیت‌های عمومی بیمه دانا عملا از ابتدای سال ۱۳۷۶ آغاز شد و گسترش یافت. هم‌اکنون حدود نیمی از سهام بیمه دانا در اختیار سهام عدالت است، بخش دیگر متعلق به شرکت‌های سرمایه‌گذاری صبا تامین(وابسته به تامین اجتماعی)، سرمایه‌گذاری آتیه صبا (وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری)، صندوق بازنشستگی کشوری و صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌هاست. ۵/۲ درصد سهام در اختیار یک شخص حقیقی، ۶/۱ درصد سهام در اختیار شخص حقیقی دیگر و یک درصد سهام نیز در اختیار شخص حقیقی دیگر است. اهم فعالیت‌های بیمه دانا در پنج ماه نخست سال‌جاری را در جدول مربوطه ملاحظه می‌کنید.

پارسیان: بیمه پارسیان از سال ۱۳۸۲ آغاز به کار کرد و مانند بانک پارسیان وابسته به مجموعه ایران‌خودرو است. ترکیب سهامداران آن هم نشان‌دهنده این امر است. گروه مالی بانک پارسیان (که خود وابسته به مجموعه ایران‌خودرو است) بیش از ۲۰ درصد، شرکت گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو نزدیک به ۱۴ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان حدود ۱۱ درصد و شرکت تعاونی تولیدی توزیعی کارکنان بانک پارسیان حدود دو درصد سهام این بیمه را در اختیار دارند. شرکت سرمایه‌گذاری تدبیر نیز دارنده بیش از ۱۸ درصد سهام این بیمه است. بانک سرمایه بیش از ۹ درصد و بانک سینا (وابسته به بنیاد مستضعفان) بیش از هشت درصد سهام این بیمه را در اختیار دارند. شرکت سرمایه‌گذاری پارس توشه (وابسته به شرکت‌های لامپ پارس شهاب و پارس‌خزر و…) با نزدیک به چهار درصد و توسعه مدیریت سرمایه صبا (که اواخر سال ۹۲ تشکیل شده و در بین اعضای هیات‌مدیره آن نام‌های حقوقی چون صندوق بازنشستگی و از کارافتادگی بانک‌ها به چشم می‌خورد) با بیش از دو درصد دیگر سهامداران این بیمه خصوصی هستند.

رازی: بیمه رازی از سال ۱۳۸۲ آغاز به کار کرده است. اعضای هیات‌مدیره بیمه رازی را بهمن یزدخواستی، حسن عدل‌خواه، یونس مظلومی، علی‌اکبر دیلمانی‌زاد و افشین تیرداد تشکیل دادند. بهمن یزدخواستی که هم‌اکنون رییس هیات‌مدیره بیمه رازی است، پیش از این به همراه علی انصاری (سرمایه‌دار مشهور که بانک منحل شده تات به وی منتسب بود) عضو هیات‌مدیره شرکت خدمات مشاوره سرمایه‌گذاری تات بوده،‌ نایب رییس هیات‌مدیره این شرکت بیمه، یعنی حسن عدل‌خواه نیز پیش از این به همراه علی انصاری، عضو هیات‌مدیره شرکت توسعه ساختمانی البرز تات و از اعضای موسس موسسه بنیاد خیریه نیکوکاری تات نیز بوده است. بانک تات در سال ۸۸ تاسیس شد و پس از پذیره‌نویسی با نظر مقامات ذی‌ربط منحل اعلام شد. هرچند این شرکت سهامی عام است اما هم اکنون نماد آن در بورس اوراق بهادار فعال نیست. سهامداران شرکت براساس آخرین صورت مالی مربوط به پایان سال گذشته از: رسول برادران نقشینه با ۲۰ درصد سهام، شرکت پیشگامان توسعه تجارت البرز با ۱۵ درصد سهام، شرکت توسعه صدر مدائن با حدود ۱۴ درصد سهام، شرکت مهندسی تلاشگران توسعه تجهیزات پایتخت با حدود ۱۳ درصد سهام، شرکت ارتباطات شگرف ایرانیان با ۱۳ درصد سهام، شرکت سرمایه‌گذاری اقتصاد گستر دنا با حدود هفت درصد سهام، شرکت مبین سازه بتن با نزدیک به سه درصد سهام، شرکت زینت تجارت آریا با حدود سه درصد سهام تشکیل شده است. شرح هر یک از این موارد از حوصله این نوشتار خارج است.

کارآفرین: این شرکت از سال ۱۳۸۱ فعالیت خود را آغاز کرده است. به استناد آخرین صورت مالی این شرکت بیمه‌ای، اعضای هیات‌مدیره آن از: شرکت تضمین، شرکت کار و اندیشه، بانک کارآفرین، شرکت تروموون، شرکت جهان پارس و شرکت همپا تشکیل شده است. سهامداران را نیز به ترتیب: بانک کارآفرین با ۲۰ درصد، سرمایه‌گذاری بانک کارآفرین با سه درصد، شرکت تضمین با دو درصد، شرکت جهانپارس با یک درصد، گروه صنعتی بوتان یک درصد، کارآفرینان ذوب فلزات یک درصد، سایر اشخاص حقوقی چهار درصد و سایر اشخاص حقیقی ۶۸ درصد تشکیل دادند. همانند بیمه رازی شرح شرکت‌های فوق‌الذکر از حوصله این نوشتار خارج است اما اکثر این شرکت‌ها به نحوی با بانک کار آفرین مرتبط هستند.

سینا: این شرکت نیز کار خود را از سال ۱۳۸۲ آغاز کرده و همان‌طور که از نام آن پیداست مرتبط با بانک سیناست که خود بانک سینا هم وابسته به بنیاد علوی و بنیاد مستضعفان به شمار می‌رود. سهامداران بیمه سینا را بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، شرکت مادرتخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا، بنیاد علوی، لیزینگ جامع سینا، صادرات نیرو خلیج‌فارس و شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان تشکیل دادند.

ملت: این شرکت هم در سال ۸۲ ثبت شده و برخلاف نامش انتساب مستقیم با بانک ملت ندارد! سهامداران آن را: شرکت گروه بهمن با نزدیک ۲۰ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین با حدود ۱۹ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کشوری نزدیک به ۱۶ درصد، شرکت توسعه کسب و کار سبا بیش از ۱۳ درصد، شرکت افق نیلی خلیج‌فارس نزدیک به ۱۱ درصد، شرکت‌های: شرکت گروه انرژی مهستان، سرمایه‌گذاری سپه هر کدام با بیش از چهار درصد، شرکت سرمایه‌گذاری بهمن با نزدیک سه درصد، شرکت‌های: صندوق بازنشستگی کشوری، سرمایه‌گذاری تدبیرگران آتیه ایرانیان و سرمایه‌گذاری و توسعه گل‌گهر هر کدام با بیش از یک درصد، تشکیل دادند.

امید: شرکت‌های بیمه: البرز، آسیا و دانا شرکت بیمه‌ای سهامی خاص در سال ۱۳۸۱ تاسیس کردند تحت عنوان بیمه امید که اصل فعالیت خود را در مناطق آزاد بنا کرده است. این بیمه کلا ۶۱ کارمند قراردادی دارد و کل دارایی‌های آن در پایان سال ۹۴ کمی بیشتر از ۷۰ میلیارد تومان بوده و سود خالص شرکت در پایان سال ۸۱ کمی بیشتر از شش میلیارد تومان در صورت مالی شرکت ثبت شده است.

حافظ: شرکتی شبیه به بیمه امید است، این شرکت هم در مناطق آزاد فعالیت خود را آغاز کرده و تاریخ تاسیس آن هم به سال ۱۳۸۱ باز‌می‌گردد. سرمایه شرکت بین: شرکت یکتا سرآمدگیتی ۲۰ درصد، محمدعلی آستانه ۱۹ درصد، شرکت پترو ماد سبز کیش ۱۵ درصد، سیدعباس نوربخش ۱۰ درصد، احمددشتی ۱۰ درصد، بیمه ایران ۹ درصد، پدیده تجارت انشان پنج درصد، پرند تجارت پرشیا پنج درصد، رضا حسین‌نژاد یک درصد، شرکت داده‌گستر عصر نوین یک درصد، موسسه حقوقی کیان داتستان یک درصد و سایر سهامداران روی هم پنج تقسیم شده است. درباره این شرکت، سهامداران و اعضای هیات‌مدیره اعضای حقوقی و اعضای هیات‌مدیره خود شرکت بحث‌های زیادی وجود دارد که در این نوشتار نمی‌گنجد برای مثال رییس هیات‌مدیره، سیدعباس نوربخش معاون مالی و تدارکاتی شرکت مخابرات ایران نیز به‌شمار می‌رود.

دی: در سال ۱۳۸۳ تاسیس شد و در سال ۱۳۸۸ در فرابورس پذیرفته شد. سهامداران بیمه دی را: بانک دی (وابسته به بنیاد شهید و امور ایثارگران) نزدیک به ۲۰ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان حدود ۱۱ درصد، شرکت آتیه‌سازان دی (سهام وثیقه اقتصاد نوین) نزدیک به ۱۰ درصد، تعاونی مسکن کارکنان بانک دی نزدیک به ۱۰ درصد، شرکت آتیه‌سازان دی نزدیک به شش درصد، سازمان اقتصادی کوثر (وابسته به بنیاد شهید) حدود ۱۶ درصد، بانک مهراقتصاد نزدیک به هفت درصد، موسسه اندوخته شاهد نزدیک به پنج درصد و نزدیک سه درصد سایر اشخاص حقوقی و نزدیک به ۱۳ درصد در اختیار اشخاص حقیقی است. (اختلاف جزیی در جمع ناشی از رند کردن اعداد است)

سامان: همچنان‌که از نامش پیداست وابسته به بانک سامان است. این بیمه نیز در سال ۱۳۸۳ تاسیس شده است و سهامداران آن را: بانک سامان با حدود ۱۵ درصد، شرکت توسعه سرمایه‌گذاری سامان با هفت درصد، شرکت بازرگانی هراز کرمان با هفت درصد، محمدضرابیه (از خاندان ضرابیه که اصالتی یزدی دارند و بنیانگذار بانک سامان به‌شمار می‌روند) حدود پنج درصد، شرکت ایران و غرب حدود چهار درصد، علی ضیایی اردکانی نزدیک به چهار درصد، عبدالنبی شهیم نزدیک به چهار درصد، موسسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد حدود چهار درصد، شرکت الین شیمی نزدیک چهار درصد، شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه نزدیک چهار درصد، موسسه صندوق بازنشستگی شرکت ملی صنایع مس ایران حدود سه درصد، سایر اشخاص حقوقی نزدیک به هفت درصد و سهامداران حقیقی نزدیک به ۳۴ درصد تشکیل دادند. (اختلاف جزیی در جمع ناشی از رند کردن اعداد است)

ایران معین: شرکت بیمه ایران معین در منطقه آزاد کیش به ثبت رسیده و فعالیت خود را از سال ۱۳۸۳ آغار کرده است. در واقع شرکت سهامی بیمه ایران معین شعبه‌ای از بیمه ایران در مناطق آزاد به‌شمار می‌رود.

نوین: جزو شرکت‌های وابسته به بانک اقتصاد نوین به‌شمار می‌رود و از سال ۱۳۸۴ کار خود را آغاز کرده است. در پایان شهریورماه سال‌جاری سهامداران بیمه نوین به این شرح بودند: بانک اقتصاد نوین نزدیک به ۲۰ درصد، شرکت توسعه صنایع بهشهر حدود هفت درصد، شرکت سرمایه‌گذاری استراتوس هفت درصد، شرکت تامین آتیه درخشان نوین نزدیک به هفت درصد، گروه توسعه مهر آیندگان نزدیک به هفت درصد، شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان ایران حدود پنج درصد، شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنایع بهشهر ایران نزدیک به چهار درصد، شرکت ساختمانی گروه صنایع بهشهر ایران نزدیک به چهار درصد، شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت حدود سه درصد، شرکت به‌ژخش سه درصد، شرکت پیمانکاری بین‌المللی استراتوس حدود دو درصد، شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی حدود دو درصد، شرکت صنعتی بهپاک دو درصد، شرکت فنی تجاری پارس شهر دو درصد، شرکت قند هگمتان دو درصد، شرکت کیهان تبادل دو درصد، شرکت تامین مسکن نوید ایرانیان حدود دو درصد، شرکت تامین مسکن نوین نزدیک به دو درصد و سایر سهامداران حقوقی چهار درصد و جمع سهامداران حقیقی ۱۳ درصد. گفتنی آنکه اکثر اشخاص حقوقی که در بالا ذکر شده‌اند به نحوی به بانک اقتصاد نوین متصل هستند.

پاسارگاد: یکی دیگر از شرکت‌های وابسته به بانک‌ها که در سال ۱۳۸۵ آغاز به کار‌ کرده است. ۲۰ درصد سهام شرکت بیمه ژاسارگاد متعلق به بانک پاسارگاد است و حدود ۱۹ درصد نیز در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری پارس حافظ (از شرکت‌های مرتبط با گروه پاسارگاد) است. پس از این دو که روی هم ۴۹ درصد سهام شرکت را در اختیار دارند، ترکیب سهامداران به این شرح است: شرکت نظم آوران شایسته نزدیک به پنج درصد، شرکت ارمغان تجارت پایدار حدود چهار درصد، شرکت سرمایه‌گذاری مجد چهار درصد، شرکت تجارت و توسعه مهرآفرینان ونداد نزدیک به چهار درصد، شرکت نظم‌آوران پویای ایرانیان نزدیک به چهار درصد، شرکت تجارت و توسعه مهرآفرینان سرآمد حدود دو درصد، موسسه بنیاد فرهنگی مصلی‌نژاد دو درصد، شرکت بیمه اتکایی ایرانیان نزدیک به دو درصد، شرکت نیک‌اندیشان سروش فجر نزدیک به دو درصد، موسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد نزدیک به دو درصد، شرکت توسعه تجارت غرب ایرانیان حدود یک درصد، شرکت نوآوران دانش پژوه خاورمیانه حدود یک درصد، شرکت معدنکاری اولنگ یک درصد و سایر سهامداران حقوقی نزدیک به ۱۰ درصد و حدود سه هزار سهامدار حقیقی هم نزدیک به ۱۸ درصد سهام را در اختیار دارند. (اختلاف جزیی در جمع ناشی از رند کردن اعداد است)

معلم: این شرکت ابتدا در سال ۱۳۷۳ تحت شماره ۱۱۰۴۶۵ به نام «بیمه صادرات و سرمایه‌گذاری» ثبت شد اما در تیرماه سال ۱۳۸۶ به «بیمه معلم» تغییر نام پیدا کرد. سهامداران این شرکت بیمه‌ای براساس آخرین اطلاعات به این شرح است: شرکت ساختمانی معلم (مرتبط با موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان) ۲۰ درصد، بازرسی مهندسی و صنعتی ایران ۲۰ درصد، سرمایه‌گذاری کشتیرانی ۲۰ درصد، بانک سرمایه ۲۰ درصد، شرکت گروه راهبران اقتصادی آرمان حدود ۹ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری راستین نوین کیش نزدیک به هشت درصد، بانک صادرات نزدیک به یک درصد، بانک تجارت کمتر از یک درصد و سایر سهامداران نیز روی هم حدود یک درصد
میهن: این شرکت کار خود را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرده است. ترکیب سهامداران بیمه میهن به این شرح است: شرکت سرمایه‌گذاری سپهر ۲۰ درصد، معصومه حاجی‌محمدی ۱۹ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین ۱۹ درصد، موسسه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ۱۵ درصد، شرکت تعاونی مصرف کارکنان تعاونی مسکن ۱۰ درصد، شرکت سامان محیط پنج درصد و سایر سهامداران حقیقی و حقوقی ۱۲ درصد.
کوثر: تاریخ ثبت این شرکت بیمه‌ای به سال ۱۳۸۹ باز‌می‌گردد. ترکیب سهامداران این بیمه به این شرح است: موسسه قرض‌الحسنه توانمندسازی بازنشستگان نیروهای مسلح ۲۰ درصد، صندوق بیمه عمر پرسنل آجا ۱۵ درصد، صندوق بیمه عمر پرسنل سپاه ۱۵ درصد، صندوق بیمه عمر پرسنل ناجا ۱۵ درصد، شرکت خدمات بیمه‌ای سهند مشاور ۱۱ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری الماس حکمت ایرانیان ۹ درصد، موسسه فرهنگی خدماتی ثامن‌الائمه پنج درصد و سایر سهامداران ۱۱ درصد. همچنان که مشخص است این شرکت بیمه به نیروهای مسلح وابستگی دارد.

ما: یکی از بیمه‌های نسبتا جدید است که در سال ۱۳۹۰ آغاز به کار کرده است. با نگاهی به ترکیب سهامداران، شاید بتوان این بیمه را به بانک ملت نسبت داد. ترکیب سهامداران بیمه ما عبارتند از: شرکت گروه مالی مهر آیندگان (مرتبط با شرکت‌های فعال در زمینه نفت و پتروشیمی) ۱۷ درصد، شرکت تعاونی اعتبار کارکنان بانک ملت ۱۵ درصد، شرکت تعاونی خردمندان صابر عصر ۱۴ درصد، شرکت تعاونی مصرف کارکنان بانک ملت ۱۴ درصد، بانک ملت ۱۰ درصد، گروه مالی ملت هفت درصد، مدیریت سرمایه آتیه‌خواهان پنج درصد و سایر سهامداران روی هم ۱۹ درصد.

آرمان: این شرکت هم مانند بیمه ما از سال ۱۳۹۰ آغاز به کار کرده است. اما از نظر ترکیب سهامداران با توجه به موارد مذکور در بخش بیمه رازی به بیمه رازی شباهت بیشتری دارد. ترکیب سهامداران بیمه آرمان به این شرح است: بانک ایران‌زمین نزدیک به ۲۰ درصد، شرکت بانک تات (بانک آینده ) ۱۷ درصد، شرکت بانک گردشگری نزدیک به ۱۶ درصد، شرکت تعاونی مولی‌الموحدین حدود ۱۳ درصد، جامعه‌سازان آرمان هشت درصد، شرکت سرمایه‌گذاری آینده‌نگر شرق نزدیک به شش درصد، سرمایه‌گذاری نگین گردشگری ایرانیان حدود چهار درصد، میلادنگین کیش حدود دو درصد، سرمایه‌گذاری دلیران پارس حدود سه درصد، شرکت پیشگامان توسعه شهری حدود دو درصد، شرکت بین‌المللی سرمایه‌گذاری ایرانیان حدود دو درصد، گروه سرمایه‌گذاری توسعه و عمران جیرفت ایران حدود یک درصد و سایر سهامداران حدود سه درصد.

آسماری: شرکت سهامی خاصی است که در آذرماه سال ۱۳۹۰ در جزیره کیش تحت شماره ۹۶۵۵ ثبت شده است و اولین مدیران شرکت را آیت‌الله کریمی، بهزاد ایثار، نظام حکیم شوشتری به نمایندگی از شرکت کمک‌رسان ایران تشکیل دادند. اعضای هیات‌مدیره شرکت کمک‌رسان ایران را نیز بهنام ایثاری، فاطمه فیروزتاج ابراهیمی، پروین ریاض رفعت و آزاده ایثاری تشکیل دادند. این شرکت اگرچه در سال ۱۳۹۰ ثبت شده اما در سال ۱۳۹۱ پروانه فعالیتش را دریافت کرده است. صورت‌مالی یا اطلاعات بیشتری از این بیمه در دسترس نیست.

تعاون: این شرکت بیمه هم کار خود را از سال ۱۳۹۰ آغاز کرده است. ترکیب سهامداران آن به این شرح است: بانک توسعه تعاون ۱۵ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری سیستان‌وبلوچستان پنج درصد، موسسه مالی و اعتباری عسگریه پنج درصد، اتحادیه مسکن فرهنگیان ایران پنج درصد، شرکت پیشگامان کویر یزد پنج درصد، سایر شرکت‌های حقوقی حدود ۵۴ درصد و اشخاص حقیقی نزدیک به ۱۱ درصد.

سرمد: این شرکت بیمه کار خود را از سال ۱۳۹۲ آغاز کرده است. ترکیب سهامداران آن به این شرح است: بانک صادرات ایران ۲۰ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی ۲۰ درصد، شرکت گروه توسعه اقتصادی رستا ۲۰ درصد، موسسه همیاری غدیر نزدیک به ۱۸ درصد، شرکت آرمان اندیشان رستاک ۱۵ درصد و سایر سهامداران حقیقی و حقوقی جمعا هفت درصد.

تجارت نو: بیمه تجارت نو همین امسال آغاز به کار کرده است، از جمله سهامداران آن می‌توان به بانک تجارت، پست بانک، شرکت‌های سرمایه‌گذاری غدیر و ایرانیان به دلیل کوتاه بودن فعالیت شرکت اطلاعات بیشتری از این شرکت در دست نیست.
آمار عملکرد شرکت‌های بیمه در ۵ ماهه اول ۱۳۹۵

برای دیدن جدول در ابعاد بزرگتر روی آن کلیک کنید

(۱) با توجه به آنکه برخی از بیمه نامه ها بصورت انفرادی و برخی دیگر بطور گروهی صادر می شود، لذا آمار تعداد بیمه‌شدگان تحت پوشش بیمه‌نامه‌های گروهی در محاسبات دخالت داده نشده‌اند بلکه در بیمه‌نامه‌های صادره اعم از گروهی و انفرادی، صرفاٌ تعداد قراردادها مدنظر است. همچنین یادآور می‌شود آمار تعداد بیمه‌نامه‌های صادره شامل الحاقیه‌ها نیست.
(۲) آمار تعداد خسارت پرداختی بیانگر تعداد پرونده‌هایی است که آن شرکت بیمه در رشته بیمه‌ای مرتبط خسارت پرداخت کرده است
(۳): در شرکت بیمه ایران بیشترین آمار تعداد موارد خسارت مرتبط با رشته بیمه درمان است لذا با توجه به ماهیت رشته درمان که بیمه نامه های صادر شده آن به صورت گروهی است و افراد متفاوتی را تحت پوشش قرار می دهد همچنین یک نفر می تواند در طول سال چندبار خسارت دریافت نماید لذا آمار “تعداد موارد خسارت” در این رشته به مراتب بزرگتر از آمار “تعداد بیمه نامه صادره” بوده که این وضعیت به آمار کل تعداد بیمه نامه های صادره و تعداد موارد خسارت این شرکت سرایت کرده است.

توضیح الف: در محاسبه نسبت خسارت (حاصل تقسیم خسارت پرداختی به حق‌بیمه تولیدی برحسب درصد) مبالغ خسارت‌های معوق، ذخایر حق‌بیمه، کارمزد شبکه فروش و هزینه‌های اداری- عمومی در نظر گرفته نمی‌شود. همچنین لازم به ذکر است، بررسی آمار عملکرد شرکتهای بیمه از حیث “نسبت خسارت” در این مدت نمی تواند ارزیابی درستی از عملکرد آنها در دسترس قرار داده و فعالیت واقعی شان را نشان بدهد (به ویژه برای شرکتهای بیمه: ایران، البرز، دانا، سینا، ملت، حافظ، نوین و میهن که نسبت خسارتشان بالاتر از بازار بیمه است)، چرا که با گذشت تنها ۵ ماه از سال، دریافت کامل حق بیمه های مربوط به برخی از بیمه نامه های صادره در این مدت انجام نگرفته و به مرور طی سال وصول خواهند شد.

توضیح ب: شرکت بیمه تجارت نو در مورخ ۱۳۹۵/۲/۶ پروانه فعالیت خود را از بیمه مرکزی اخذ نموده است. ضمناً در بهمن ماه ۱۳۹۳پروانه فعالیت شرکت بیمه توسعه در انواع بیمه های زندگی و رشته های بیمه خودرو (شخص ثالث، حوادث راننده و بدنه اتومبیل) ابطال شده است و آمار عملکردی در سایر رشته های مجاز به فعالیت خود ندارد.

منابع اطلاعات مندرج در این مطلب: 
۱) بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران
۲) سازمان بورس اوراق بهادار
۳) صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه
روزنامه رسمی/ بخش بیمه آسیا: شماره‌های: ۲۰۱۷۳، ۲۰۴۸۳، ۲۰۱۷۴ و ۲۰۲۷۲ بخش بیمه آسماری: شماره‌های: ۱۶۹۲۳ و ۲۰۲۷۰و ۱۹۴۵۱ بخش بیمه البرز: شماره‌های: ۲۰۴۰۶، ۲۰۳۸۷و ۲۰۸۹۴، بخش بیمه معلم: شماره ۲۰۶۵۸

+ این مطلب در روزنامه جهان صنعت مورخ ۱۴ آذرماه ۱۳۹۵ منتشر شد