افزایش ۱۶۰۰۰ درصدی واردات گندم در سال ۲۰۱۲
وضعیت تجارت خارجی ایران در ۱۱ماهه سال ۲۰۱۲ و ۹ماهه اول سال ۱۳۹۱ منتشر شد. این گزارش از جهات بسیاری حایز توجه است، از یک سو شاهد رشد ۱۲ هزار و ۴۴۶ درصدی واردات گندم در ۹ ماهه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل هستیم و از دیگر سو، صادرات شبه‌نفتی که در سال‌های قبل، اصلی‌ترین دلیل بالا رفتن تراز تجاری و آمار صادرات بود، به طرز محسوسی کاهش یافته است.
از عراق هم خبر می‌رسد که وزارت بازرگانی این کشور قصد دارد واردات خودرو از ایران را متوقف کند؛ حذف عراق از مقاصد صادرات خودرو ایران، یعنی تنها ۶۰۰ دستگاه در ته کیسه خودرو صادراتی ایران باقی خواهد ماند.
بنا براین گزارش که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است، تراز تجاری منفی کشور در ۱۱ماهه نخست سال ۲۰۱۲ میلادی برابر ۲۱ میلیارد و ۶۱۹میلیون دلار بوده که نتیجه ۵۲ میلیارد و ۷۰۴ میلیون دلار واردات در مقابل ۳۱ میلیارد و ۸۵ میلیون دلار صادرات است.
صادرات ایران در ۱۱ ماهه سال ۲۰۱۲ برابر ۶۲ میلیون و ۵۲۶ هزار تن به ارزش ۳۱ میلیارد و ۸۵ میلیون دلار بوده و در مقابل واردات کشور در همین زمان برابر ۳۸ میلیون و ۵۱۹ هزار تن به ارزش ۵۲ میلیارد و ۷۰۴ میلیون دلار بوده است.
صادرات در این مدت از نظر ارزش ۳۶/۸ (۸ممیز۳۶) درصد و از نظر وزن ۵۴/۷ (۷ممیز۵۴) درصد رشد داشته است و در مقابل، واردات از نظر وزن ۲۰/۱۰(۱۰ ممیز۲۰) درصد رشد و از نظر ارزش ۰۵/۶ (۶ممیز۰۵) درصد کاهش داشته که نشان‌دهنده کم‌ارزش شدن اقلام وارداتی است.
مجموعا از بین ۱۹۳ کشوری که ایران با آنها در ۱۱ماهه سال ۲۰۱۲ مبادلات تجاری داشته است، تراز بازرگانی با ۹۷ کشور مثبت و با ۹۶ کشور منفی بوده است. کشورهایی که ایران در سال ۲۰۱۲ به آنها بیش از واردات کالا صادر کرده است، عبارتند از: عراق، افغانستان، هند، ترکمنستان و پاکستان.
تراز تجاری مثبت ما (حاصل تفریغ صادرات از واردات به هر کشور) با این کشورها به ترتیب از این قرار است: عراق پنج میلیارد و ۶۸۱ میلیون دلار، افغانستان دو میلیارد و ۵۶۵ میلیون دلار، هند یک میلیارد و ۱۴ میلیون دلار، ترکمنستان ۵۰۴ میلیون دلار و پاکستان ۴۷۹ میلیون دلار.
مجموع تراز مثبت ما با این پنج کشور برابر ۱۰ میلیارد و ۲۴۳ میلیون دلار است که سهم ۲۵/۷۶ (۷۶ممیز۲۵) درصدی از کل تراز تجاری مثبت کشورمان را به خود اختصاص داده و ۹۲ کشور دیگری که تراز تجاری‌مان با آنها مثبت بوده و اغلب از کشورهای گمنام هستند، سر جمع ۷۵/۲۳(۲۳ممیز۷۵)درصد از تراز تجاری مثبت ایران را به خود اختصاص دادند.
به عبارتی درحالی که تراز تجاری ما با این پنج کشور ارزشی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار دارد، با ۹۲ کشور دیگر تنها چیزی حدود سه میلیارد تراز تجاری مثبت داریم که خود حاکی از عدم توزیع گسترده مبادلات تجاری ما با جهان است، به طوری که برای مثال اگر دو کشور از این پنج کشور تجارت خارجی خود را با ما به حالت تعلیق درآورند، دیگر از این تراز تجاری مثبت هم خبری نیست!
تنها سه کشور اولی که تراز تجاری ایران با آنها منفی است (واردات از آنها بیش از صادرات به آنهاست) با مجموع تراز تجاری مثبت ما با کل ۹۷ کشور جهان برابری می‌کند!
پنج کشور اولی که تراز منفی تجاری ۳۵ میلیارد و ۳۷میلیون دلاری کشورمان در سال ۲۰۱۲ را رقم زدند به ترتیب عبارتند از: امارات متحده عربی با هفت میلیارد و ۷۹۶ میلیون دلار، کره جنوبی با سه میلیارد و ۸۸ میلیون دلار، ترکیه با دو میلیارد و ۸۴۸ میلیون دلار، سوییس با دو میلیارد و ۸۴۰ میلیون دلار و چین با دو میلیارد و ۶۶۷ میلیون دلار، این پنج کشور روی هم تراز تجاری منفی ۱۹ میلیارد و ۲۳۹ میلیون دلاری را برای اقتصاد کشورمان در سال ۲۰۱۲ رقم زدند که چیزی حدود ۹/۴۵ (۴۵ممیز۹) درصد از کل تراز تجاری منفی ایران را به خود اختصاص داده است.
سایر کشورهایی هم که واردات از آنها بیش از صادرات به آنها بوده روی هم رفته ۱/۴۵ (۴۵ممیز۱)درصد از این زیان تجاری ایران را از آن خود کردند.
برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید
واردات خام
اقلام عمده وارداتی در ۱۱ ماهه نخست سال میلادی ۲۰۱۲ اخبار خوبی را حکایت نمی‌کنند، شاید واردات اقلامی با تکنولوژی بالا توجیه مناسبی برای خروج ارز از کشور باشد، اما سه قلم عمده وارداتی در ۱۱ ماهه نخست ۲۰۱۲ حکایت از موضوع دیگری دارد.
در این مدت ما سه میلیون و ۲۰۱ هزار تن آهن و فولاد به ارزش دو میلیارد و ۲۲۷ میلیون دلار به کشور وارد کردیم، که از نظر ارزش ۲۲/۴ (۴ممیز۲۲) درصد و از نظر وزن ۳۱/۸ (۸ممیز۳۱)درصد از کل واردات را به خود اختصاص داده است.
آهن و فولاد وارداتی به ایران ـ به دلایل نامعلوم ـ به شدت گران شده است. یک ضرب و تقسیم ساده نشان می‌دهد هر تن فولاد و آهن در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ (۳ میلیون و ۹۶۹ هزار تن به ارزش دو میلیارد و ۶۷۱ میلیون دلار) چیزی برابر ۶۷۳ دلار بوده است، این در حالی است که میانگین قیمت هر تن آهن و فولاد وارداتی به کشور در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ برابر ۶۹۶ دلار بوده، که حاکی از رشد ۴/۳ (۳ممیز۴)درصدی قیمت مهم‌ترین کالای وارداتی به کشور است.
دومین کالای عمده وارداتی به کشور در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ میلادی گندم بوده، در این مدت چهارمیلیون و ۶۸۸ هزار تن گندم به ارزش یک میلیارد و ۶۹۳ میلیون دلار به کشور وارد شده است. اگر در تقویم شمسی این واردات را نگاه کنیم، یعنی واردات گندم در ۱۱ ماهه نخست امسال چیزی نزدیک به ۱۲ هزار و ۴۴۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل (فروردین تا آذر ۱۳۹۰) رشد داشته است.
رشد ۱۶ هزار درصدی سهم گندم
سهم گندم از کل واردات در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ از نظر ارزش ۰۲/۰(۰ممیز۰۲)درصد بوده، این در حالی است که در ۱۱ ماهه سال۲۰۱۲ این سهم به ۲۱/۳ (۳ممیز۲۱)درصد رسیده، همچنین سهم گندم از نظر وزن از کل واردات در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ برابر ۱۱/۰ (۰ممیز۱۱) درصد بوده که این سهم در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ به ۱۷/۱۲ (۱۲ممیز۱۷)درصد رسیده است. به عبارتی سهم واردات گندم در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ از ارزش کل واردات کشور نزدیک ۱۶ هزار درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. دانه ذرت دامی سومین قلم عمده وارداتی به کشورمان است.
این محصول به میزان چهار میلیون و ۲۸۴ هزار تن و به ارزش یک میلیارد و ۵۵۸ میلیون دلار در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ به کشور وارد شده که سهمی نزدیک به ۹۶/۲(۲ممیز۹۶)درصد از مجموع ارزش کل واردات و ۱۲/۱۱ (۱۱ممیز۱۲)درصد از وزن کل واردات به کشور را به خود اختصاص داده است. واردات این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزن ۶۹/۲۸ (۲۸ممیز۶۹) درصد و از نظر ارزش ۷۶/۳۳ (۳۳ممیز۷۶)درصد رشد داشته است. نزدیک به ۲۳ درصد از واردات به کشورمان در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ میلادی به کشور امارات متحده عربی اختصاص داشته است.
در این مدت ما هشت میلیون و ۲۶۱ تن کالا به ارزش ۱۱ میلیارد و ۹۹۷ میلیون دلار از این کشور عربی همسایه واردات داشته‌ایم. پس از امارات چین قرار دارد که سهمی ۱۴ درصدی از بازار واردات به ایران را به خود اختصاص داده است، واردات سه میلیون و ۱۷۲ تنی به ارزش هفت میلیارد و ۴۶۰ میلیون دلار از چین، کارنامه مبادلات تجاری ما با چین در این مدت است. کره جنوبی سومین شریک در بازار ایران است، در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ از این کشور مجموعا دو میلیون و ۳۸۹ هزار تن کالا به ارزش چهار میلیارد و ۴۵۱ میلیون دلار وارد کردیم.
ترکیه با واردات چهارمیلیارد و ۲۶۷ میلیون دلاری و سهم هشت درصدی، سوییس با واردات دو میلیارد و ۸۶۰ میلیون دلاری و سهم پنج درصدی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. نکته آنکه سهم امارات از بازار واردات ایران در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ بیش از ۳۲ درصد بوده که حالا به نزدیک ۲۳ درصد رسیده است و در مقابل سهم چین از نزدیک ۱۱ درصد، به ۱۴ درصد رسیده است، همچنین سهم کره جنوبی نیز از هفت درصد به هشت درصد ارتقا یافته و ترکیه و سوییس نیز سهم خود را به ترتیب ازپنج و چهار درصد به هشت و پنج درصد افزایش دادند.
برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید
عراق، همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد
در ۹ ماهه نخست سال ۱۳۹۱ مجموعا ۴۴ هزار و ۸۲ دستگاه خودرو سواری به ارزش ۲۵۲ میلیون و ۳۹۴هزار دلار به کشور عراق صادر شده است. این یعنی نزدیک به ۹۹ درصد از مجموع صادرات خودرو سواری ایران به جهان (در ۹ ماهه نخست سال ۱۳۹۱ مجموعا از ایران ۴۴ هزار و ۶۸۲ دستگاه خودرو به ارزش ۲۵۶ میلیون و ۸۴۸ هزار دلار به جهان صادر شده است) به این کشور همسایه انجام شده است.
از دیگر سو در ۹ماهه نخست سال ۱۳۹۱ مجموع ارزش صادرات ما به عراق برابر چهارمیلیارد و ۵۹۵ میلیون دلار بوده است. یعنی چیزی نزدیک به ۴/۵ (۵ممیز۴)از کل صادرات ما به عراق در این مدت همین خودروها بوده که اتفاقا صادرات آن با حرف و حدیث‌های زیادی در ایران هم همراه بوده است.
حال روز گذشته سایت اینترنتی وزارت بازرگانی عراق اعلام کرد این وزارتخانه قصد دارد واردات خودروهای ایرانی به عراق را متوقف کند! عدنان الشریفی مدیرکل شرکت بازرگانی خودرو وابسته به وزارت بازرگانی عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد: این شرکت واردات خودروهای ایرانی پراید، سمند و غیره را متوقف کرده است.
در سال آینده میلادی (۲۰۱۳) انواع محصولات خودروسازان جهانی و معروف از جمله نیسان وارد خواهد شد. الشریفی افزود: دولت عراق، خودروهایی وارد خواهد کرد که با شرایط عراق همسان باشند. از جمله اینکه این خودروها باید دارای موتورهایی باشند که با سوخت مصرفی در عراق، سازگار باشند.
وی ادامه داد: خودروسازان کره‌ای و ژاپنی ۹۷ درصد از درخواست‌ها و ملاحظات فنی مورد نظر وزارت بازرگانی عراق در زمینه تولید خودروها و صادرات آنها به عراق را برآورده کرده‌اند.
خودروهای ساخت شرکت‌های ایرانی از جمله پراید، سمند، پژو و روآ از سال ۲۰۰۸ تاکنون از طریق وزارت بازرگانی عراق وارد این کشور می‌شوند. اگر عراق از سبد مقاصد صادرات خودرو ایران حذف شود، اتفاق مهمی خواهد افتاد، یعنی صادرات خودرو ایرانی که در ۵،۴ سال قبل با سر و صدا و تبلیغات گسترده همراه بود، ناگهان سقوط خواهد کرد.
پیش از عراق نیز سوریه که جزو مقاصد اصلی صادرات خودرو ایرانی بود از این سبد حذف شده بود. حال اگر سهم عراق را از این صادرات حذف کنیم، صادرات ایران در ۹ماهه نخست سال ۱۳۹۱ چیزی نزدیک به ۶۰۰ دستگاه خواهد بود که به شوخی شبیه است!
برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید
صادرات شبه‌نفتی چاقوی دولبه
شانزدهم اسفند سال قبل، در صفحه پنج همین روزنامه گزارشی تحت عنوان «کفه سنگین شبه‌نفتی‌ها؛ سهم ۵۷ درصدی از صادرات» منتشر شد.(اینجا ببینید ) در آن گزارش با اشاره به سهم ۵۷ درصدی صادرات اقلام شبه‌نفتی از کل صادرات و حذف مثلث معروف صادراتی ایران و گرفتن جای آن با اقلام شبه‌نفتی برای بالا بردن آمار صادرات نتیجه‌گیری شده بود که اگر بنا بر دلایلی این اقلام از سبد صادراتی کشور حذف شوند، صادرات دیگر معنایی نخواهد داشت.
حال با انتشار آمار تجارت خارجی ایران در ۹ماهه نخست سال‌جاری، نتایج جالبی مشاهده می‌شود. صادرات میعانات گازی که در ۹ماهه سال قبل سهم نزدیک به ۲۵ درصدی را از کل صادرات«غیر نفتی» ایران را به خود اختصاص داده بودند، با کاهش ۶۲/۵ (۵ممیز۶۲) درصدی مواجه شده است. صادرات محصولات پتروشیمی که سال قبل بیش از ۳۵ درصد از کل صادرات ایران سهم داشت، کاهش ۱۲/۳۱ (۳۱ممیز۱۲)درصدی داشته است نتیجه این کاهش‌ها نیز کاهش قابل توجه صادرات ایران در ۹ماهه سال‌جاری نسبت به زمان مشابه سال قبل است.
به نظر می‌رسد با تغییرات قیمت ارز‌ها که به طور مستقیم روی مبادلات تجاری کشور اثر‌گذار هستند از یک سو و ترکیب اقلام واردات کشور که اکثر آن را اقلام کشاورزی، خوراکی و خام تشکیل می‌دهند، اینک بیش از هر زمان دیگر، آسیب آمارها و اقدامات شعارگونه مثل صادرات خودرو و مخلوط کردن صادرات شبه‌نفتی با صادرات غیرنفتی برای بالا بردن آمار صادرات پدیدار شده است.
————–
این گزارش در روزنامه شرق، مورخ ۱۳ دیماه ۱۳۹۱ شماره ۱۶۳۹، صفحه ۴ منتشر شد
amar tejari iran