صنعت خودروی ایران در ۹ ماهه نخست امسال “نصف” شد

این دیگر شکر نیست، درباره برنج هم حرف نمیزنیم! به این اعداد نگاه کنید: ۱۴۰/۲۵۹/۱ به ۵۱۸/۶۷۶ رسیده است. هر کدام از این ارقام با زندگی، معیشت و آینده صدها، شاید هزاران نفر ارتباط دارد. پر بیراه هم نیست، ما درباره صنعتی حرف می زنیم که ۱۰ درصد جمعیت فعال کشور را با خود درگیر کرده است.

همین خودروهای تهران، که احتمالا در آلودگی این روزهای پایتخت، شما هم غر غر راننده تاکسی ها را درباره تولید زیادشان شنیده اید، برای نزدیک به ۲ میلیون و ۴۰۰هزار نفر از جمعیت ۲۴ میلیونی جمعیت فعال کشورمان شغل ایجاد کرده است.

ما درباره صنعتی حرف میزنیم که در یک دهه اخیر، توانسته بود نام ایران را جزو ۲۰ کشور اول جهان بگنجاند، البته اینبار نه از آخر، بلکه از اول!

خودروسازی ایران که طبق آمار او آی سی ای، در ۱۰ سال گذشته هر سال به طور میانگین بیش از ۱۶ درصد رشد داشته، حالا با کاهشی نزدیک به ۵۰ درصدی مواجه شده است و این یعنی بازگشت به جایی که ۸ سال قبل بودیم.

ایرانخودرو، سایپا، پارس خودرو … همگی حالشان بد است، این وسط فقط حال مدیران خودروی چینی خیلی خوب است. آمارها که این را می گویند. هرچقدر کاردستی خطوط خلوت تولید ایرانخودرو و سایپا با کاهش های ۴۰ و ۵۰ درصدی روبرو شده، از سال ۱۳۸۸ به این سو، مدیران خودرو که مونتاژ خودروهای چینی با برند “ام وی ام” را در ایران به عهده دارد، هر سال (بعد از ۱۳۸۸) تولید خود را دوبرابر کرده است.

این گزارشی است از وضعیت صنعت خودروی کشورمان ایران در نه ماهه سال ۱۳۹۱، همان صنعتی که معاون اول رئیس جمهور می گفت اگر یک اخم کند، پژوی فرانسه را ورشکست خواهد کرد. از پژوی فرانسه که خبری در دست نیست، اما ابادی و ویرانی کارخانه ای در فرانسه، چیزی از وضعیت تولید خطوط داخلی ما کم نمی کند!

نگاهی به آمار تولید مدیران خودرو نماینده برند چینی  “ام وی ام” در ایران و روند صعودی آن قابل توجه است. در شرایطی که سایر برندها آرام آرام از بازار خودروی ایران کنار می کشند، این برند طی سال‌های گذشته و دقیقا همزمان با خروج و کاهش سهم برند های اروپایی از بازار ایران، سهم خود را افزایش داده است. در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، مدیران خودرو به ترتیب سهمی بالغ بر: ۲۵/۰(۰ممیز۲۵)، ۴۸/۰(۰ممیز۴۸)، ۳۶/۱(۱ممیز۴۶) و ۷۷/۵(۵ممیز۷۷) درصد از کل تولید سواری کشور را به خود اختصاص داده است.

۵۱ درصد پایین تر

بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی دفتر صنایع ماشین سازی و نیرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت، در آذرماه سال جاری مجموعا ۷۲ هزار و ۸۴۵ دستگاه خودرو تولید شده است که در مقایسه با آذرماه سال قبل (تولید ۱۴۸ هزار و ۷۲۳ دستگاه در اذرماه سال ۱۳۹۰) شاهد کاهش ۵۱ درصدی تولید کل خودروی کشور هستیم. همچنین از ابتدای امسال تا پایان آذرماه مجموعا ۶۷۶ هزار و ۵۱۸ دستگاه خودرو در کشور تولید شده است، میزان تولید خودرو در نه ماهه سال قبل  یک میلیون و ۲۵۹ هزار و ۱۴۰ دستگاه بود که نشان دهنده کاهش ۳/۴۶(۴۶ممیز۳) درصدی تولید خودرو در نه ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

در آذرماه امسال مجموعا ۶۰ هزار و ۸۶۹ دستگاه خودروی سواری با کاهش ۵/۵۲(۵۲ممیز۵) درصدی نسبت به اذر سال قبل و ۱۱ هزار و ۷۲ دستگاه وانت با کاهش ۹/۳۲(۳۲ممیز۹) درصدی نسبت به سال قبل تولید شده است.

تولید مینی بوس و میدل باس در آذرماه ۴/۹۸(۹۸ ممیز۴) درصد، تولید اتوبوس ۷۲ درصد و تولید کامیون و کشنده ۳/۷۵(۷۵ممیز۳) درصد در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش نشان می دهد. همچنین در همین مدت تولید ون کاهش ۱۰۰ درصدی داشته است.

از ابتدای امسال تا پایان آذرماه مجموعا ۷۹ هزار و ۹۵۱ دستگاه وانت، ۱۴۲ دستگاه مینی بوس و میدل باس، ۷۳۲ دستگاه اتوبوس و ۱۳ هزار و ۷۵۳ دستگاه انواع کامیون و کشنده در کشور تولید شده است، تولید این محصولات به ترتیب ۷/۴۲(۴۲ممیز۷) درصد، ۹۵ درصد، ۴/۶۳(۶۳ممیز۴) درصد و ۷/۴۶(۴۶ممیز۷) درصد نسبت به نه ماهه سال قبل کاهش داشته است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

مرگ تدریجی یک صنعت

مجموع تولید کارخانجات ایران خودرو در آذرماه سال جاری برابر ۳۱ هزار و ۳۹۵ دستگاه بوده است، این کارخانه سال گذشته در آذرماه تولیدی بالغ بر ۵۶ هزار و ۳۳۱ دستگاه خودرو داشته است، یعنی تولید این کارخانه در آذرماه نزدیک به ۴۴ درصد کاهش داشته است. گفتنیست ایرانخودرو در نه ماهه اول امسال جمعا ۲۶۵ هزار و ۲۶۸ دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۴۵ درصدی را نشان می دهد.

سایپا دیگر خودرو خودروساز مطرح کشور در آذرماه جمعا ۱۶ هزار و ۴۲ دستگاه تولید داشته است، این خودروساز در آذرماه سال ۱۳۹۰ تولیدی برابر ۲۵ هزار و ۶۶۰ دستگاه داشته است که نشان دهنده کاهش ۴/۵۸( ۵۸ممیز۴) درصدی تولیدی مجموع کارخانجات سایپا در آذرماه امسال نسبت به سال قبل است.

همچنین مجموع تولید این کارخانه از ابتدای امسال تا آذرماه برابر ۱۵۷ هزار و ۲۸۰ دستگاه است، سایپا در نه ماهه سال قبل ۳۳۱ هزار و ۲۳۴ دستگاه تولید داشته، که این حاکی از کاهش ۵/۵۲(۵۲ ممیز۵) درصدی تولید سایپا در نه ماهه اول امسال نسبت به سال قبل است.

پارس خودرو نیز کاهش ۶/۶۷(۶۷ممیز۶) درصدی در آذرماه امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل و ۵۲ درصدی در نه ماهه اول امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل داشته است.

این خودرو ساز که برندهای نسبتا گران قیمت تولید داخل را عرضه می کند در آذرماه امسال جمعا ۹ هزار و ۴۵۱ دستگاه تولید داشته است این در حالیست که  تولید این کارخانه در آذرماه سال قبل برابر ۲۹ هزار و ۲۰۳ دستگاه بوده است، همچنین در نه ماهه سال قبل ۲۴۷ هزار و ۲۶۸ دستگاه مجموع تولید پارس خودرو بوده، این تیراژ در نه ماهه نخست سال جاری به ۱۱۸ هزار و ۷۷۷ دستگاه تقلیل یافته است.

گروه بهمن عرضه کننده انواع خودروی مزدا در کشور در آذرماه امسال تنها ۱۳۹ دستگاه خودرو تولید کرده و از ابتدای امسال تا پایان آذر نیز هزار و ۱۷۶ دستگاه تولید داشته است که نشان از کاهش ۶۲ درصدی تولید در آذرماه و ۹/۷۸(۷۸ممیز۹) درصدی تولید در نه ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

خودروسازان راین در آذرماه تنها ۸۱ دستگاه تولید داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۱/۷۱(۷۱ممیز۱) درصدی را نشان میدهد و در نه ماهه نخست امسال تنها ۹۶۲ دستگاه تولید داشته است که حاکی از کاهش ۳/۴۹(۴۹ممیز۳) درصدی تولید این کارخانه در نه ماهه نخست امسال نسبت به  سال ۱۳۹۰ است.

تولید خودروسازان: بم، صنعت پارس، زاگرس خودرو، سناباد خودرو، کرمان موتور و مرتب در سال جاری به صفر رسیده است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

مدیران چینی ناجی سقوط

مدیران خودرو عرضه کننده انواع خودروهای چینی تحت برند “ام وی ام” و “چری” تنها برندی است که از ابتدای امسال تا کنون توانسته تیراژ تولید خود را حفظ کند.

در شرایطی که وضعیت سایر خودروسازان زیاد مناسب به نظر نمی‌رسد، این خودرو ساز در آذرماه امسال ۳ هزار و ۷۶۱ دستگاه خودرو مونتاژ و عرضه کرده است که نسبت به تولید ۲ هزار و ۵۴۶ دستگاهی سال ۱۳۹۰ این خودرو ساز تولید خود را بالغ بر ۷/۴۷(۴۷ممیز۷) درصد رشد داده است.

مدیران خودرو از ابتدای امسال تا پایان اذرماه جمعا ۳۳ هزار و ۵۸۱ دستگاه خودرو مونتاژ کرده است که نسبت به تولید ۱۴ هزار و ۷۹۹ دستگاهی در نه ماهه نخست سال ۱۳۹۰ نشان دهنده رشد ۹/۱۲۶(۱۲۶ممیز۹) درصدی است.

نگاهی به آمار تولید مدیران خودرو در ایران و روند صعودی آن قابل توجه است. در شرایطی که سایر برندها آرام آرام از بازار خودروی ایران کنار می کشند، این برند طی سال‌های گذشته و دقیقا همزمان با خروج و کاهش سهم برند های اروپایی از بازار ایران، سهم خود را افزایش داده است.

در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، مدیران خودرو به ترتیب سهمی بالغ بر: ۲۵/۰(۰ممیز۲۵)، ۴۸/۰(۰ممیز۴۸)، ۳۶/۱(۱ممیز۴۶) و ۷۷/۵(۵ممیز۷۷) درصد از کل تولید سواری کشور را به خود اختصاص داده است.

در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، تولید این برند چینی در کشورمان به ترتیب نزدیک به ۱۲۹، ۲۰۵ و ۱۲۷ درصد رشد داشته است، این در حالیست که میانگین رشد تولید خودرو سواری در همین زمان و در همین سال ها به ترتیب برابر ۱۷، ۹ و ۴۶- بوده است.

به عبارتی در حالی که وضعیت سایر خودروسازان سال به سال بدتر شده، وضعیت مدیران خودرو با شدت بالایی بهتر شده است!

تولید مدیران خودرو در آذرماه سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ به ترتیب عبارت است از: ۴۱۷ دستگاه، هزار و ۲۲ دستگاه و ۲ هزار و ۵۴۶ دستگاه، همچنین در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ این نماینده کشور چین در ایران به ترتیب تولیدی بالغ بر: ۲ هزار و ۱۲۱ دستگاه، ۴ هزار و ۸۵۳ دستگاه و ۱۴ هزار و ۷۹۹ دستگاه داشته است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

کاهش ۴۳ درصدی تولید وانت

در بخش انواع وانت در آذرماه امسال جمعا ۷ هزار و ۹۳۰ دستگاه ایران خودرو، ۲ هزار و ۲۴۴ دستگاه زامیاد، ۸۹۴ دستگاه گروه بهمن و ۴ دستگاه پارس خودرو تولید داشته اند. تولید وانت این خودروسازان در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب: ۴/۰(۰ممیز۴) درصد رشد، ۶۵ درصد کاهش، ۲/۵۶(۵۶ممیز۲) درصد کاهش و ۹۷ درصد کاهش داشته است.

۳ دستگاه تولید اکیا دویچ، یک دستگاه زامیاد و یک دستگاه سایپا دیزل مجموع تولید ۵ دستگاهی مینی بوس و میدل باس در آذرماه امسال را تشکیل میدهند که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود  ۴/۹۸(۹۸ممیز۴) درصد کاهش نشان می‌دهد. از ابتدای امسال تا پایان آذرماه جمعا ۱۴۲ دستگاه انواه مینی بوس و میدل باس در کشور تولید شده که در مقایسه با تولید ۲ هزار و ۸۲۷ دستگاهی نه ماهه نخست سال ۱۳۹۰ نشان دهنده کاهش ۹۵ درصدی تولید کارخانجات کشور است.

تولید نه ماهه نخست امسال در بخش مینی بوس و میدل باس را خودروسازان: گروه بهمن با ۴۲ دستگاه، زامیاد با ۳۹ دستگاه، سایپا دیزل با یک دستگاه، اکیا دویچ با ۵۲ دستگاه و ستاره نیک آریا با ۸ دستگاه تشکیل دادند.

کل تولید اتوبوس در آذرماه امسال برابر ۵۴ دستگاه است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۲ درصد کاهش نشان میدهد، از ابتدای امسال تا پایان اذرماه نیز مجموعا ۷۳۲ دستگاه اتوبوس تولید شده است، این در حالیست که در نه ماهه نخست سال قبل تولید اتوبوس در کشور برابر ۲ هزار و ۶ دستگاه بوده که نشان دهنده کاهش ۵/۶۳(۶۳ممیز۵) درصدی تولید این خودرو است.

ستاره نیک آریا با ۵ دستگاه، سپهر دیزل کاوه با با ۱۷ دستگاه، اکیا دویچ با ۱۱۶ دستگاه، یاوران خودرو شرق با ۱۷ دستگاه، عقاب افشان با ۲۸۰ دستگاه رانیران با ۲۷۷ دستگاه و ایران خودرو دیزل با ۲۰ دستگاه، مجموع تولید اتوبوس در نه ماهه نخست امسال را تشکیل دادند. گفتنی آنکه تولید ایران خودرو دیزل در این مدت ۲/۸۸(۸۸ممیز۲) درصد کاهش داشته است.

اتوبوس و کشنده ها به سختی نفس می کشند

کل تولید کشنده و کامیونت در اذرماه امسال برابر ۸۴۵ دستگاه است، این در حالیست که در آذرماه سال قبل تولید کامیونت و کشنده در کشور بالغ بر ۳ هزار و ۴۱۵ دستگاه بود، این یعنی کاهش ۳/۷۵(۷۵ممیز۳) درصدی تولید این محصول در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نیز جمعا ۱۳ هزار و ۲۷۴ دستگاه کامیونت و کشنده در کشور تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل نزدیک به ۱/۴۶(۴۶ممیز۱) درصد کاهش داشته است.

تولید آذرماه کشنده و کامیونت کشور را رایان فن گستر دیزل با ۲۸ دستگاه، گروه بهمن با ۴۲۱ دستگاه، سایپا دیزل با ۲۳۵ دستگاه، زامیاد با یک دستگاه، ایران خودرو دیزل با ۱۲۹ دستگاه و ارس خودرو دیزل با ۳۱ دستگاه تشکیل می دهند.

همچنین از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نیز ارس خودرو دیزل هزار و ۶۹۰ دستگاه، ایران خودرو دیزل دو هزار و ۱۷۰ دستگاه، رخش خودرو دیزل ۱۲۵ دستگاه، زامیاد ۴۶۶ سایپا دیزل ۴ هزار و ۱۶۹ دستگاه، کاریزان خودرو ۵۸۶ دستگاه ، گروه بهمن ۴ هزار و ۳۶ دستگاه، آریا دیزل ۳۲ دستگاه، فناوریهای پیشرفته ۸ دستگاه، رایان فن گستر دیزل ۱۳۶ دستگاه و ماموت ۳۳۵ دستگاه، کامیون و کشنده تولید کردند.

رشد حداکثری در اختیار سهم حداقلی

اگر بخواهیم سهم خودروسازان داخلی در تولید خودروی سواری را بررسی کنیم، آنگاه مجموعه کارخانجات ایران خودرو نزدیک به ۴۶ درصد، سایپا بیش از ۲۷ درصد، پارس خودرو بیش از ۲۰ درصد، مدیران خودرو نزدیک به ۶ درصد و سه خودرو ساز دیگر روی هم نزدیک به ۱ درصد از مجموع خودروی سواری داخلی را در نه ماهه نخست سال چاری تولید کردند.

در این بین کارخانجات ایران خودرو سایپا و زیر مجموعه آن یعنی پارس خودرو که روی هم رفته بیش از ۹۳ درصد تولید داخل را در انحصار خود دارند، با کاهش چشم گیر تولید مواجه بودند.

بالاترین رشد تولید که مربوط به برند چینی و نمایندگی آن در ایران یعنی مدیران خودرو است، کمترین سهم را از بازار مصرف داخل به خود اختصاص داده است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

سقوط، پس از یک دهه صعود

ماجرای غم انگیز آنجاست که صنعت خودروسازی ایران، جزو معدود صنایعی است که به هر تقدیر(حمایت ها و انحصار های دولتی و کمک های گمرک در حمایت از تولید داخل و…) در سال های گذشته هم سالانه با رشد قابل توجه و هم دارای سهم قابل توجه از تولید جهانی بوده است.

به طوری که در این موضوع، ایران لا اقل طی یک دهه گذشته به لحاظ کمی جزو عمده تولید کنندگان جهانی قرار گرفته بود. از سال ۲۰۰۲ تا سال ۲۰۱۲، به طور متوسط رشد سالانه تیراژ خودروی ایران بیش از ۱۶ درصد بوده است، این در حالیست که میانگین رشد سالانه تولید در جهان بر اساس آمارهای بین المللی نزدیک به ۴ درصد بوده است که حکایت از وضعیت خوب تولید ایران حداقل از نظر کمی دارد.

حتی در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ که تولید خودروی مجموع کشورهای جهان با کاهش قابل توجه مواجه شده بود، ایران همچنان به افزایش سالانه تولید خود ادامه داد، تا اینکه رشد سالانه تیراژ خودروی ایران در سال ۲۰۱۱ از نزدیک به ۱۵ درصد در سال ۲۰۱۰ به نزدیک ۳ درصدرسید!

هنوز  آمار مربوط به سال ۲۰۱۲ که به تازگی به پایان رسیده است توسط سازمان تولیدکنندگان وسایل نقلیه منتشر نشده است، اما با بررسی میانگین تولید ماهانه در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ (که توسط وزارت صنایع ایران منتشر شده است) میتوان تخمین زد که تولید خودروی ایران در سال ۲۰۱۲ میلادی چیزی نزدیک به ۸۴۶ هزار دستگاه خواهد بود.

این در مقایسه با تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاهی ایران در سال ۲۰۱۱ میلادی، یعنی کاهش نزدیک به ۵۱ درصدی تولید خودروی ایران در سال ۲۰۱۲، موضوعی که اگر بی سابقه نباشد، لااقل تاجایی که آمارها یاری میکنند کم سابقه است. این یعنی پرتاب شدن صنعت خودروی ایران به سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵، یعنی ۷-۸ سال قبل!

۱۰ درصد جمعیت فعال کشور در زنجیره صنعت خودرو

صنعت خودرو سازی بخش های مهمی از صنایع دیگر را نیز تحت پوشش خود دارد. چنانکه بیش از ۵۰ نوع صنعت مستقیم و بیش از ۶۰ نوع صنعت غیر مستقیم با خودروسازی در ارتباط هستند.

در جهان بیش از ۱۰ میلیون نفر به طور مستقیم در صنعت خودروسازی مشغول به کار هستند و بالغ بر ۶ درصد اشتغال صنعتی در کشورهای جهان وابسته به این صنعت است. شمار افرادی که در ۳۶ کشور جهان به طور غیرمستقیم به این صنعت وابسته هستند بیش از ۵۰ میلیون نفر است.

در کشورمان نیز در کنار سه خودرو ساز ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو و خودروسازهای دیگر، یک هزار و ‌٢٠٠ شرکت قطعه‌ساز در کشور وجود دارد که اشتغال ایجاد شده توسط این صنعت و زنجیره تامین آن حدود ‌٧٠٠ هزار نفر است و به صورت غیرمستقیم نیز حدود دو میلیون و ‌۴٠٠ هزار نفر در صنعت خودروی کشور فعال هستند.

به عبارتی تقریبا می توان گفت به ازای هر خودرو دو شغل ایجاد می‌شود. از دیگر سو حدودا دو هزار و ‌٢۵٠ تعمیرگاه مجاز در کشور وجود دارد که ١۵٠٠ نمایندگی مجاز فروش را در خود جای داده است و پراکندگی آن کشور را در بر گرفته است.( ۲۶ تیرماه ۱۳۹۱، دنیای صنعت)

اگرچه عرضه(مونتاژ) خودروهایی نظیر” ام وی ام ” و ناچاری مصرف کنندگان داخلی بخشی از نیاز بازار مصرف را پاسخگوست، اما باید توجه داشت که کل اشتغال ایجاد شده توسط این شرکت بنابراعلام سایت رسمی شرکت چیزی نزدیک به هزار و ۵۰۰ نفر است، حتی اگر آمار ۷۰۰ هزار شغل درگیر با صنعت خودروی کشور را نیز در نظر نگیریم، این تعداد تقریبا ۳ درصد کارکنان کارخانه ای مثل ایران خودرو است!

کاهش نزدیک به ۵۰ درصدی تیراژ خودرو در سال ۲۰۱۲، قطعا روی اشتغال کارگران، تکنسین ها و مهندسان و مشاغل غیر مستقیم دیگر درگیر با این صنعت تاثیر خواهد گذاشت.

۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر، که تخمین زده می شود در بخش های مختلف زنجیره صنعت خودروسازی کشور به طور مستقیم و غیر مستقیم فعال باشند، جمعیت فعال ایران بر اساس آخرین آمارها(بهار ۱۳۸۹) نزدیک به ۲۴ میلیون نفر تخمین زده می شود. بر این اساس شاغلین حوزه صنعت خودروسازی چیزی نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت فعال کل کشور را به خود اختصاص می دهند که در جای خود حائز اهمیت است.

بدیهی است با این سهم هرگونه تغییر در این صنعت، تبعات اجتماعی نیز در پی خواهد داشت. علاوه بر تمام اینها، کاهش تولید خود به تغییرات قیمت محصول در بازار آزاد می انجامد، محصولات دست دوم جای تولیدات دست اول کارخانجات را گرفته و… مشاغل جدید و کاذبی نظیر دلالی در این بین از یک سو و رانت حاصل از اختلاف قیمت محصولات از کارخانه تا بازار آزاد از دیگر سو نیز ایجاد می شوند که این بحث در اینجا نمی گنجد.

اما آنچه مسلم است، اینکه اینها فقط چند عدد روی کاغذ نیستند، هر کدام از ارقام آن، با زندگی، معیشت و آینده هزاران نفر ارتباط مستقیم دارد، صنعت خودروسازی ایران مانند صنایع دیگر نیست که بتوان به راحتی جای آن را با واردات پر کرد، هرچند این روزها واردات هم به دلایلی مثل سال های قبل صورت نمی گیرد.

——————————-

این گزارش با تغییراتی در روزنامه شرق مورخ ۲۰دیماه ۱۳۹۱ شماره ۱۶۴۴ در صفحه ۴ منتشر شد