Amirhadi Anvari

کم پیش می آمد که آنها را ببینیم.با این حال اگر فرصتی می یافتند وتنفس در هوای خمپاره و نارنجک را رها می کردند، خسته و سوخته می دیدیمشان با یک دنیا حرف و در ددل وناگفتنی از جنگ. جنگی ناخواسته که آنها علیه اش به پا خواسته بودند.
این روزها اما همه چیز تغییر کرده.رزمندگان دیروز،امروز سودای صنعتگری دارند.پل می سازند،تایر تولید می کنند.بورس را از سقوط نجات می دهند و اکنون شده اند ستون »تپیکس« محور بورس تهران.
سپاهیان فقط آنهایی نیستند که در ماه های اخیر در خیابان ها حضور داشتند ونظم شهر را در دست گرفته بودند. اهالی سپاه در بنگاه های اقتصادی عظیم و پروژه های عمرانی عظیم تر حضور دارند. حضوری که در چهار سال قبل پررنگ تر هم شده است. در کشور پروژه های بزرگی را می بینیم که روی تابلوی آن نوشته شده، مجری: قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا. در تهران هم پل ها و بزرگراه های زیادی توسط این قرارگاه ساخته شده است.
این گزارش درپی نفی یا اثبات سرمایه گذاری های سپاه نیست که قصد داریم تولد یک بنگاه بزرگ اقتصادی و سرمایه گذاری را اعلام کنیم.بنابراین باید به این نکته اشاره کنیم که مراکز فنی و سازندگی و تجاری سپاه آنقدر زیاد است که در این گزارش نمی توان به همه آنها اشاره کرد اما یکی از معروف ترین آنها»قرارگاه خاتم« است. نام این قرارگاه در فعالیت های عمرانی تهران،در پروژه های نفتی عسلویه،در سرمایه گذاری های بازار سهام ودر فعالیت های بازار پول بیشتر از همیشه به چشم می خورد.
این قرارگاه تا کنون بنابر برخی آمارها حدود ۱۵۰۰ طرح و پروژه عمرانی و سازندگی را به انجام رسانده و در حال حاضر نیز حدود ۲۴۷ طرح دیگر را در دست اجرا دارد.
از نکات جالب آنکه اکثر شخصیت های سیاسی فعلی کشور به نوعی به این قرارگاه مربوط می شوند و در آن سابقه ای داشته اند. اشخاصی چون سرلشکر فیروزآبادی، محمد باقرقالیباف، محسن رضایی و حتی پرویز فتاح وزیر نیرو، وزیر همان وزارت خانه ای که امروزه در شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران ( بزرگ ترین کارفرمای سد و نیروگاه های آبی ایران) در بین نام شرکت های همکار آن نام شرکت های نظامی چون: قرارگاه خاتم الانبیا/ قرارگاه خاتم الانبیا(قرب نوح)/ قرارگاه خاتم الانبیا(موسسه حرا)/ قرارگاه خاتم الانبیا(موسسه رهاب)/ قرارگاه خاتم الانبیا(موسسه ساحل)/ قرارگاه خاتم الانبیا(موسسه عمران)/ قرارگاه خاتم الانبیا(موسسه مکین)/ قرارگاه بازسازی نیروی زمینی سپاه و قرارگاه قائم/ ارتش جمهوری اسلامی (قرارگاه منطقه جنوب) به چشم می خورد.

خاتم بازوی اقتصادی سپاه
قرارگاه خاتم الانبیای سپاه پاسداران که از آن به عنوان مهمترین واحد اقصادی سپاه نام برده می شود و در حال ‏حاضر بزرگ ترین پیمانکار پروژه های دولتی در ایران به حساب می آید سال ۶۹ با موافقت رهبر انقلاب تاسیس شده است. این قرارگاه تاکنون بنابر برخی آمارها بیش از ۱۵۰۰ پروژه ‏دولتی را در بخش های مختلف اقتصادی ‏کشور در‎ ‎اختیار گرفته و‏‎ ‎در سه سال اخیر مهمترین مجری ‏پروژه های دولتی‎ ‎در بخش نفت و گاز بوده است.‏
در سال ۸۵ قرارگاه خاتم الانبیای سپاه پاسداران طی قراردادی به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار با ‏شرکت ملی گاز ایران، احداث خط لوله ۹۰۰ کیلومتری انتقال گاز عسلویه به ایرانشهر را در استان سیستان و ‏بلوچستان بر عهده گرفت. دیگر پروژه بزرگی که از سوی وزارت نفت به سپاه پاسداران واگذار شده، طرح ‏توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان پارس جنوبی است. قرارداد توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی به ارزش‏‎ ‎مالی ‏‏۲ میلیارد و ۹۷ میلیون دلار با ترک تشریفات مناقصه دو سال پیش به قرارگاه سازندگی خاتم ‎الانبیا واگذار شد اما ‏سپاه پاسداران نتوانست در زمان مقرر اجرای آن را به پایان برساند.
متعاقبا در اول تیرماه ۸۷ خبرگزاری ها ‏گزارش دادند که به دستور آقای احمدی نژاد اختصاص وام ‏یک میلیارد دلاری دیگر به طرح توسعه فازهای ۱۵و۱۶ ‏پارس جنوبی‎ ‎قطعی شده است.
رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا اعلام کرد که وام یک میلیارد ‏دلاری مورد اشاره از‏‎ ‎محل صندوق ذخیره ارزی به این قرارگاه اختصاص یافته و خاطرنشان کرد: »با تاکید ‏رئیس جمهور و با هدف تسریع در‎ ‎مرحله اجرایی این دو فاز، مجوز لازم از شورای ‏اقتصاد و هیات امنای حساب ‏ذخیره ارزی‎ ‎توسط بانک صنعت و معدن گرفته شد.«
پس از پایان جنگ تحمیلی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وارد فعالیت های سازندگی شد و در کنار فعالیت های نظامی حضور در عرصه های عمرانی و زیربنایی را گسترده تر و جدی تر پیگیری کرد. به ویژه اینکه حضور این نهاد نظامی و امنیتی در عرصه های اقتصادی منع قانونی ندارد حتی بر اساس اصل ۱۴۷ قانون اساسی، دولت موظف به استفاده از توان نیروهای مسلح در سازندگی و توسعه کشور است. البته این امر در زمانی است که جنگی وجود نداشته و امنیت در مرزها و داخل کشور حکمفرما باشد. پیش از این، سپاه به ویژه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا به عنوان بازوی مهندسی و اجرایی این نیرو در بسیاری از فعالیت های عمرانی، بازسازی و سازندگی کشور حضور داشته است .

خاتم در نفت
هرچند فرماندهان قرارگاه خاتم هرگز اتهام برخورداری از امتیازات ویژه در واگذاری مناقصه ها را نپذیرفتند و حتی محمود احمدی نژاد نیز یک بار از آنها در برابر این نقدها دفاع کرد اما نقد جدی بخش خصوصی به قرارگاه خاتم و فعالیت های آن همیشه این بوده که رقابت این قرارگاه به دلیل برخورداری از و برخی معافیت ها مثل معافیت های مالیاتی و…. با شرکت های بخش خصوصی رقابتی عادلانه نیست. برای مثال دو مورد از این قراردادها که بیشتر در رسانه ها مطرح شدند، دو پروژه احداث خط لوله گاز ۹۰۰ کیلومتری و توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی را بدون برگزاری مناقصه برده است.
قرارداد بین شرکت ملی گاز ایران و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا منعقد شد. این قرارداد احداث خط لوله گاز برای انتقال ۵۰ میلیون متر مکعب از گاز عسلویه از طریق استان هرمزگان به استان سیستان و بلو چستان به طول ۹۰۰ کیلومتر است. مبلغ قرارداد۱/۳ میلیارد دلار است. در مراسم امضای این قرارداد که مهم ترین پروژه نفتی واگذار شده به سپاه پاسداران است کاظم وزیری هامانه وزیر نفت و سردار سید یحیی رحیم صفوی فرمانده وقت سپاه پاسداران حضور داشتند. در قرارداد دیگر، توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا سپرده شد. مبلغ قرارداد ۵/۲میلیارد دلار است.
در اردیبهشت ماه امسال نیز مدیرعامل شرکت مهندسی نیروی نفت وگاز سپانیر وابسته به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا از توافق جدید با شرکت نفت وگاز پارس برای حفر یک حلقه چاه اکتشافی در حاشیه میدان مشترک گازی پارس جنوبی خبر داد. سردار خواجه علی حجم کل پروژه های عمرانی قرارگاه خاتم الانبیا را ۱۵ هزار میلیارد تومان اعلام کرد.
در قراردادی دیگر این قرارگاه با دولت نهم، قرارگاه »خاتم الانبیا« با مشارکت گروه صنعتی »سدید« ‏برنده مناقصه ۳۲۰ میلیون یورویی شرکت ملی گاز ایران شده است.‏مسعود صادقی، ‎مدیرفروش گروه صنعتی سدید به واحد مرکزی خبر گفت: »این مناقصه مربوط به پروژه خط‎ ‎انتقال گاز نائین- میامی به طول ۲۸۳ کیلومتر است که ظرف مدت ۱۸ ماه به صورت کامل‏‎ ‎از سوی سدید با ‏همکاری قرارگاه خاتم الانبیا اجرا می شود.« ‏به گفته صادقی از ۲۸۳ کیلومتر لوله های قطور فولادی موردنیاز‎ ‎این پروژه ۱۶۲ کیلومتر آن از طریق شرکت ‏لوله و تجهیزات سدید تامین می شود و مابقی آن از شرکت لوله سازی ماهشهر تهیه خواهد‎ ‎شد.
‏
خاتم در مسکن
سال گذشته در همین روزها فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا توسعه بخش مسکن کشور را یکی از سیاست های جدید این قرارگاه عنوان کرد و گفت: در این زمینه طرحی با عنوان طرح صنعتی سازی مسکن ارائه شده که در هیات وزیران مورد تصویب قرار گرفته است.
سردار رستم قاسمی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا به تشریح عملکرد فعالیت های عمرانی و اقتصادی این قرارگاه پرداخت.وی گفت: قرارگاه با رویکرد جدید و با هدف حمایت از بخش خصوصی فقط در پروژه های خاص عمرانی و اقتصادی کشور که بخش خصوصی توان اجرای آن را ندارد، مشارکت می کند.باگذشت یکسال، هنوز خبری از فعالیت های این قرارگاه در بخش مسکن منتشر نشده است.

خاتم در بنادر
یکی از حوزه های عمده فعالیت این قرارگاه، ساخت و تجهیز اسکله ها و بنادر است. در اردیبهشت ماه سال ۸۷ مدیرعامل شرکت توسعه بندر و فرودگاه کیش گفت: قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا برنده مناقصه احداث اسکله ۱۲هزار تنی بندرگاه جزیره کیش شد. بشیر خلیلی افزود:با احداث این اسکله کشتی های ۱۲هزار تنی می توانند برای بارگیری و تخلیه کالاهای خود در این بندرگاه پهلو بگیرند. وی، مبلغ قرارداد احداث اسکله ۱۲هزار تنی بندرگاه کیش را ۳۲۰میلیارد ریال عنوان کرد و گفت: طول این اسکله نیز حدود ۴۵۰متر است و عمق آن ۹ متر تعیین شده است. پیش از آن در بهمن ماه سال ۸۵ قرارداد ساخت مخازن ذخیره سازی، تاسیسات بندری و اسکله طرح »ایران ال ان جی« را با مشارکت شرکت »دایلم« کره جنوبی و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء، منعقد کرد. از سایر اسکله هایی که این قرارگاه در ساخت و تجهیز آنها مشارکت داشته است می توان به: اسکله های شهید بهشتی و پست پانامات در بندر امام خمینی(ره) اشاره کرد.

خاتم در راه آهن
قرارگاه خاتم، در بخش راه های ریلی نیز پروژه هایی را انجام داده و می دهد. ۲۳ بهمن ماه سال ۸۵ شهردار منطقه ۱۷تهران از امضای تفاهمنامه مشترک میان شهرداری تهران، شرکت راه آهن و قرارگاه خاتم الانبیا برای انتقال بخشی از خط آهن تهران – تبریز به زیر زمین خبر داد. این طرح قرار بود طی مدت ۲۴ماه و با هزینه تقریبی ۶۰۰میلیارد ریال انجام شود. دی ماه همان سال نیزعملیات ریل گذاری راه آهن زاهدان – بم از زاهدان به سمت بم آغاز شد. پیمانکار این پروژه نیز قرارگاه خاتم بود.
رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم، در ماه های پایانی سال گذشته در خصوص طرح های انجام شده و در دست اجرای این قرارگاه گفته بود: در بخش شمال کشور قرارگاه خاتم طرح گازرسانی ارمنستان را انجام داد و طرح گازرسانی خط ۱۱ میامی به گلستان به زودی آغاز خواهد شد و امیدوارم خط ۹ انتقال سراسری گاز هم آغاز شود.
وی از اجرای خط لوله انتقال گاز دوستی ایران و پاکستان توسط این قرارگاه خبر داد و افزود: این طرح در یک زمان کمتر از ۳۰ ماه به مرحله بهره برداری خواهد رسید.
آب رسانی به شهر قم، پروژه انتقال آب از سد کرج به تهران، ساخت »سد گتوند« که در سفر استانی احمدی نژاد کلنگ آن زده شد، از اجرای خطوط انتقال گاز در منطقه خرم آباد، پروژه راه آهن شیراز و ساخت راه آهن بم- زاهدان و… از جمله پروژه های عمرانی بودند که در پایان سال گذشته به گفته قاسمی قرارگاه خاتم در حال انجام آنها بوده است.گفتنی است در دوره تصدی فتاح بر وزارت نیرو، پروژه های عمرانی زیادی به این قرارگاه سپرده شده است.

محسن رضایی، بنیانگذار خاتم اقتصادی
پس از پایان جنگ ایران و عراق، محسن رضایی تحصیلات مهندسی خود را نیمه کاره گذاشت و در رشته اقتصاد به ادامه تحصیل پرداخت. وی توانست دکترای خود را در این رشته از دانشگاه تهران دریافت کند. وی در زمان فرماندهی سپاه پاسداران، دانشگاه امام حسین، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله و دانشکده فرماندهی سپاه را تاسیس کرد. سال ۱۳۶۸ و پس از پایان جنگ، او قرارگاه بازسازی خاتم الانبیا در سپاه پاسداران را راه اندازی کرد و اجرای چند طرح عمرانی را زیرنظر دولت هاشمی رفسنجانی بر عهده داشت. این آغاز فعالیت های غیرنظامی قرارگاهی به نام خاتم بود

فیروزآبادی، جانشین موسوی در خاتم
حسن فیروزآبادی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با صدور پیام امام خمینی(ره) مبنی بر تاسیس جهاد سازندگی به آن سازمان پیوست و به عنوان موسس و عضو شورای مرکزی جهاد خراسان سپس در سال ۱۳۵۹ با حکم نخست وزیر وقت به عضویت شورای مرکزی جهاد سازندگی کشور منصوب و مشغول کار شد. سال ۱۳۶۰ توسط شهیدرجایی به عنوان رئیس جمعیت هلال احمر و از سال ۱۳۶۴ از سوی مهندس میر حسین موسوی نخست وزیر به سمت معاون امور دفاعی نخست وزیر منصوب و در طول دفاع مقدس ۸ ساله مسوولیت جانشین نخست وزیر در قرارگاه خاتم(ص) (البته در آن دوره این قرارگاه وارد فعالیت های اقتصادی نشده بود)، ستاد امداد و درمان جنگ کشور، امور پناهگاه ها و دفاع غیرعامل، پدافند شیمیایی، میکروبی و هسته ای، مهندسی صنعتی جنگ، کمیته ساخت موشک زمین به زمین و… را به عهده گرفت.

قالیباف: فرمانده سه ساله
قالیباف در سن ۲۲ سالگی فرمانده لشکر پنج نصر خراسان در جنگ ایران و عراق بود. او که دوره خلبانی نیز گذرانده است سال ۱۳۷۳ فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا شد و سال ۱۳۷۶ به فرماندهی نیروی هوایی سپاه پاسداران منصوب شد و در سال ۱۳۷۹ برای فرماندهی نیروی انتظامی انتخاب شد. شاید به خاطر حضورش در قرارگاه خاتم است حالاکه به عنوان شهردار تهران شناخته می شود، حجم زیادی از عملیات راه سازی و پل سازی را به این قرارگاه و شرکت های تابعه واگذار می کند.

پرویز فتاح، وزیر احمدی نژاد
پرویز فتاح وزیر نیروی احمدی نژاد، از قرارگاه خاتم به این وزارتخانه راه یافته است. سیدپرویز فتاح از جمله مدیرانی است که از قرارگاه خاتم به دولت احمدی نژاد راه پیدا کرد و در سابقه اجرایی وی فعالیت در جهاد سازندگی طی سال های ۵۸ تا ۵۹، مسوول کمیته فرهنگی جهاد استان آذربایجان غربی، حضور در عرصه های مختلف جنگ تحمیلی در طول دوران جنگ تحمیلی، مسوولیت های مدیریتی و فرماندهی (آخرین مسوولیت: قائم مقام فرماندهی لشکر ویژه پاسداران)، مسوول ستاد نظامی نیروهای سازمان ملل در ایران طی سال های ۶۸ تا ۷۰، مدیر امور قراردادی پروژه های عمرانی در قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) به مدت دو سال، قائم مقام شرکت مهندسی سپاسد و معاون فنی در طول ۱۱ سال و مدیر پروژه سدهای کرخه و گتوند طی ۴ سال در سپاسد را می توان دید. در دوره وزارت فتاح در وزارت نیرو، شرکت های تابعه قرارگاه خاتم به عنوان مشاور و مجری پروژه های این وزارتخانه حضور داشتند.

احمدی نژاد: حضور بچه های قرارگاه به آدم اطمینان می دهد
آبان ماه سال ۸۷ رئیس جمهوری در مراسم آغاز عملیات اجرایی طرح انتقال آب از سرشاخه های دز به قم ر ود، گفت: برای ساختن کشور نیازمند روحیه جهادی، حزب اللهی و ایمانی هستیم. حضور بچه های قرارگاه به آدم اطمینان خاطر می دهد که می توان کارهای بزرگی در کشور انجام داد ولی بعضی اظهارنظرهای نادرست و از روی عدم اطلاع می کنند و می گویند حضور قرارگاه در پروژه های کشور راه را برای حضور سایر بخش ها تنگ می کند؛ در صورتی که این حرف غلط و از روی عدم اطلاع است.

نگاه ما به پروژه های کلان و استراتژیک کشور است
در پی طرح انتقادات از ورود قرارگاه خاتم به پروژه های عمران مسوولان این قرارگاه معتقدند که در طرح های اجرا شده و در حال اجرا تنها از ۳۰ درصد توان مهندسی و تجهیزاتی سپاه استفاده شده و ۷۰ درصد دیگر در بخش دفاعی به کار گرفته شده است. از سوی دیگر، مسوولان قرارگاه خاتم معتقدند که این قرارگاه هیچ گاه مانعی بر سر راه فعالیت و توسعه شرکت های پیمانکار بخش خصوصی کشور نبوده است. خردادماه سال جاری، جانشین فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) در آخرین اظهارنظر خود در این خصوص با بیان اینکه ما در داخل کشور قصد ورود به پروژه هایی که پیمانکاران داخلی توان اجرای آن را دارند، نداریم، گفت: ما به دنبال جایگزینی شرکت های بزرگ و پیمانکاران خارجی هستیم و نگاهمان به پروژه های کلان و استراتژیک کشور است.به گزارش حیات به نقل از روابط عمومی کل سپاه، سردار رستم قاسمی جانشین فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) در همایش مسوولان و مدیران پشتیبانی قرارگاه با بیان اینکه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) در بین پیمانکاران دارای ویژگی خاصی است، گفت: ما در داخل کشور قصد ورود به پروژه هایی که پیمانکاران داخلی توان اجرای آن دارند را نداشته و به دنبال جایگزینی شرکت های بزرگ و پیمانکاران خارجی هستیم و نگاه ما به پروژه های کلان و استراتژیک کشور است. قاسمی با تاکید بر اینکه در کشور به اندازه کافی کار برای همه پیمانکاران وجود دارد و پروژه های بزرگ نیز در کشور کم نیستند، خاطر نشان کرد: امروز پیشرفت تکنولوژی لحظه ای است و دائما باید مطابق با روز پیشرفت کرد. جانشین فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) مدیریت و برنامه ریزی و تامین منابع مالی و تجهیزات و نیروی انسانی ماهر و متخصص را سه رکن اساسی در اجرای هر پروژه ای خصوصا در پروژه های بزرگ و پیچیده دانست که در هر سه مرحله پشتیبانی آن نقش اصلی را ایفا می کند. وی با اشاره به شرکت در انتخابات، آن را وظیفه و تکلیف شرعی دانسته و شاخصه های مورد اشاره رهبر  انقلاب را ملاک اصلی عنوان کرده و افزود: باید با قصد قربت در این انتخابات شرکت کنیم تا نقشه دشمنان که کم رنگ کردن مشارکت مردم هدف آنان است نقش بر آب شود. اولین همایش مسوولان و مدیران پشتیبانی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) با هدف بررسی عملکرد سال ۸۷ و نحوه اجرای برنامه های سال ۸۸ و چگونگی پیاده سازی فرامین مقام  رهبری در خصوص اصلاح الگوی مصرف در سازمان در زمینه های تامین و خرید، نت، ماشین آلات، حمل و نقل و ترابری، نگهداری اموال و املاک، چرخه کالادر مجموعه قرارگاه به همت معاونت پشتیبانی این قرارگاه برگزار شد.

————————

این مطلب در روزنامه اعتماد ملی > شماره ۹۸۴ ۱۲/۵/۸۸ > صفحه ۲۲ (مقاله اقتصادی)