ممکن نیست که در ایران زندگی کنید و حداقل یکبار از آن شوهای تبلیغاتی خودروسازان درباره تولید «خودروی ملی» را ندیده باشید. صفحات خودروی روزنامه ها پر است از مصاحبه ها و مقالاتی که از تولید ملی خودرو تجلیل می کنند.

شاید نگاهی به آمارهای گمرک کمی ناراحت کننده باشد، آنجا که نشان میدهد در سال ۱۳۹۱، سال تولید ملی، خودروسازان ایرانی از آلمان «پیچ» و از چین و امارات لنت و صفحه کلاچ «پیکان» وارد می کنند.

خودروسازان با تکیه بر تغییرات قیمت دلار در بازار، مدام قیمت محصولات خود را افزایش می دهند، از سوی دیگر با کاهش تولید کارخانه، اختلاف قیمت متوسط ۲۲ درصدی در بازار خودروی سواری درست شده، اما نگاهی به قیمت دلاری که برای واردات قطعات مورد استفاده این صنعت گران قرار گرفته است، نشان می دهد که اگرچه دلار در صرافی ها طی یک سال گذشته زیاد نوسان داشته، اما برای آنها این نوسانات زیاد قابل توجه نبوده، همان پیچ را هم با دلار کمتر از ۱۳۰۰ تومان به کشور وارد کردند، این در حالیست که مردم عادی و مسافران برای خرید دلار باید بیش از ۳ هزار تومان پول پرداخت کنند! در شرایطی که همه از تاثیر تحریم ها و قیمت ارز می گویند، واقعا واردات «لوله اگزوز» در اردیبهشت ماه از ایالات متحده امریکا ضروری بوده؟  واردات از کشورهای توسعه یافته توجیه دارد، اما واردات « انواع  رادیاتور خودرو» از نیجر آنهم با دلار ۱۲۲۶ تومانی در شرایط فعلی چه ضرورتی داشته؟

خودروسازان، قیمت انواع خودرو را در آذرماه سال جاری نزدیک به ۴۲ درصد به طور میانگین افزایش دادند. این افزایش قیمت اکثرا با توجیه افزایش نرخ ارز انجام شده است. این در حالیست که براساس آمار گمرک ج.ا.ا، بررسی میانگین قیمت دلاری که با آن قطعات خودرو به کشور وارد شده است، نشان میدهد میانگین قیمت دلاری که برای واردات قطعات خودرو به کشور صرف شده است با سال گذشته تفاوت چندانی نکرده و جز در آذرماه، که آن هم برابر ۱۸۵۰ تومان بوده است، از ابتدا تا آبان ماه سال جاری، واردات قطعات خودرو با دلار ۱۲۲۴ تومانی به کشور انجام شده است که حتی از نرخ ۱۲۲۶ هم کمتر است.

این گزارشی است از چگونگی واردات قطعات خودرو در نه ماهه سال نخست جاری و رانتی که خودروسازان در بازار آزاد ایجاد کردند، آنهم در سال تولید ملی.

واردات ماهانه ۴۶ میلیون قطعات خودرو

در نه ماهه نخست سال جاری جمعا ۴۷۴ میلیون دلار قطعات خودرو به کشور وارد شده، آمارها نشان می دهد به طور متوسط هر ماه ۴۶ میلیون دلار قطعات خودرو به کشور وارد شده است، بیش از ۶۰ میلیون واردات در خردادماه بیشترین و نزدیک به ۲۵ میلیون دلار در شهریور ماه کمترین واردات قطعات خودرو به کشور را به خود اختصاص دادند.

در فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور، مهر، آبان و آذر به ترتیب: ۳۳، ۵۲، ۶۰، ۴۸، ۵۰، ۲۴، ۵۸، ۴۴ و ۴۰ میلیون دلار از این محصولات ذیل کدهای تعرفه: «۸۷۰۷۱۰۱۰»، «۸۷۰۷۱۰۹۰»، «۸۷۰۷۹۰۱۰»، «۸۷۰۷۹۰۲۰»، «۸۷۰۷۹۰۳۰»، «۸۷۰۷۹۰۹۰»، «۸۷۰۸۱۰۱۰»، «۸۷۰۸۱۰۹۰»، «۸۷۰۸۲۱۰۰»، «۸۷۰۸۲۹۱۰»، «۸۷۰۸۲۹۹۰»، «۸۷۰۸۳۰۱۱»، «۸۷۰۸۳۰۱۹»، «۸۷۰۸۳۰۲۱»، «۸۷۰۸۳۰۲۹»، «۸۷۰۸۴۰۱۰»، «۸۷۰۸۴۰۲۰»، «۸۷۰۸۴۰۴۰»، «۸۷۰۸۴۰۹۰»، «۸۷۰۸۵۰۱۱»، «۸۷۰۸۵۰۱۹»، «۸۷۰۸۵۰۲۱»، «۸۷۰۸۵۰۳۱»، «۸۷۰۸۵۰۳۹»، «۸۷۰۸۷۰۱۱»، «۸۷۰۸۷۰۱۹»، «۸۷۰۸۷۰۲۱»، «۸۷۰۸۷۰۲۹»، «۸۷۰۸۸۰۱۰»، «۸۷۰۸۸۰۹۰»، «۸۷۰۸۹۱۱۰»، «۸۷۰۸۹۱۹۰»، «۸۷۰۸۹۲۱۰»، «۸۷۰۸۹۲۹۰»، «۸۷۰۸۹۳۱۱»، «۸۷۰۸۹۳۱۹»، «۸۷۰۸۹۳۲۱»، «۸۷۰۸۹۳۲۹»، «۸۷۰۸۹۴۱۰»، «۸۷۰۸۹۴۹۰»، «۸۷۰۸۹۵۰۰»، «۸۷۰۸۹۹۲۱»، «۸۷۰۸۹۹۲۹»، «۸۷۰۸۹۹۳۱» و «۸۷۰۸۹۹۳۹» به کشور وارد شدند.

برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید

ارز ارزان در اختیار قطعات خودرو

خودروسازان، قیمت انواع خودرو را در آذرماه سال جاری نزدیک به ۴۲ درصد به طور میانگین افزایش دادند. این افزایش قیمت اکثرا با توجیه افزایش نرخ ارز انجام شده است. این در حالیست که براساس آمار گمرک ج.ا.ا، بررسی میانگین قیمت دلاری که با آن قطعات خودرو به کشور وارد شده است، نشان میدهد میانگین قیمت دلاری که برای واردات قطعات خودرو به کشور صرف شده است با سال گذشته تفاوت چندانی نکرده و جز در آذرماه، که آن هم برابر ۱۸۵۰ تومان بوده است، از ابتدا تا آبان ماه سال جاری، واردات قطعات خودرو با دلار ۱۲۲۴ تومانی به کشور انجام شده است که حتی از نرخ ۱۲۲۶ هم کمتر است.

اکثر مسئولان و خودروسازان داخلی علت افزایش قیمت تولیدات خود را افزایش قیمت ارز عنوان می کنند. این در حالیست که بررسی نه ماه واردات قطعات خودرو به کشور نشان از تغییرات چندانی در قیمت ارز ندارد.

اگرچه تغییرات قیمت ارز در یک سال گذشته غیر قابل انکار است، اما ظاهرا این تغییرات چندان دامان خودروسازان را نگرفته است.

در نگاهی کلی میانگین قیمت هر دلار برای واردات قطعات خودرو در نه ماهه اول سال جاری برابر ۱۲ هزار و ۸۶۲ ریال برابر هزار و ۲۸۶ تومان بوده است. بالاترین قیمت دلار برای واردات قطعات خودرو در آذرماه برابر هزار و ۸۵۱ تومان و پایین ترین قیمت مربوط به آبان ماه برابر هزار و ۲۲۱ تومان است.

در فروردین ماه سال جاری، مجموعا ۳۳ میلیون دلار قطعات به کشور وارد شده است که ارزش ریالی آنها در گمرک نزدیک به ۴۰۵ میلیارد ریال ذکر شده است، میانگین قیمت هر دلار برای قطعات خودرو در فروردین ماه امسال برابر ۱۲ هزار و ۲۳۸ ریال یا هزار و ۲۲۴ تومان بوده است.

در اردیبهشت ماه نیز میانگین قیمت هر دلار برای قطعات خودرو برابر ۱۲ هزار و ۲۵۶ ریال یا هزار و ۲۲۷ تومان بوده است، این رقم حاصل ۵۲ میلیون دلار واردات قطعات خودرو به ارزش ۶۴۲ میلیارد ریال است.

در خردادماه نیز جمعا ۶۰ میلیون دلار قطعات خودرو به ارزش ریالی ۷۴۲ میلیارد ریال به کشور وارد شده است که بیانگر میانگین قیمت ۱۲ هزار و ۲۵۴ ریالی برابر هزار و ۲۲۵ تومان است.

در تیرماه علی رغم تغییرات شدید قیمت ارز در بازار آزاد، همچنان دلار برای قطعات خودرو با نرخ پایین تر در نظر گرفته شده است. به طوری که در چهارمین ماه امسال ارزش ریالی ۴۸ میلیون دلار ۵۹۴ میلیارد دلار ثبت شده است که نشان از اختصاص دلار ۱۲ هزار و ۲۵۷ ریالی(هزار و ۲۲۶ تومانی) برای واردات قطعات دارد.

در مردادماه میانگین قیمت هر دلار برای واردات قطعات خودرو برابر ۱۲ هزار و ۲۵۴ ریال، برابر هزار و ۲۲۵ تومان ثبت شده است. در مرداد امسال جمعا ۵۰ میلیون دلار قطعات خودرو به ارزش ریالی ۶۱۳ میلیارد ریال به کشور وارد شده است.

در شهریور ماه، کلا ۲۴ میلیون دلار قطعات خودرو به ارزش ریالی ۳۰۴ میلیارد به کشور وارد شده که نشان دهنده اختصاص دلار ۱۲ هزار و ۲۶۰ ریالی(هزار و ۲۲۶ تومانی) به واردات قطعات خودرو است.

میانگین قیمت هر دلار برای واردات قطعات خودرو در مهرماه امسال ۱۲ هزار و ۲۵۶ ریال یا هزار و ۲۲۶ تومان در آمار گمرک ثبت شده است. این رقم حاصل واردات ۵۹ میلیون دلار قطعات خودرو به ارزش ریالی ۷۲۱ میلیارد ریال است.

در آبانماه امسال نزدیک به ۴۵ میلیون دلار قطعات خودرو با ارزش ریالی ۵۴۸ میلیارد ریال به کشور وارد شده که حکایت از اختصاص دلار ۱۲ هزار و ۲۱۳ ریالی(برابر هزار و ۲۲۱ تومان) برای واردات قطعات خودرو دارد.

اما در آذرماه امسال شاهد تغییر بزرگی در قیمت دلار مورد استفاده در واردات قطعات خودرو هستیم. در این ماه جمعا ۴۰ میلیون دلار قطعات خودرو به ارزش ریالی ۷۵۰ میلیارد ریال به کشور وارد شده که نشان دهنده دلار ۱۸ هزار و ۵۱۵ ریالی برای واردات قطعات خودرو است.

برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید

واردات از چین تا نیجر

چین، کره جنوبی، ترکیه، امارات متحده عربی، فرانسه، ژاپن، آلمان، رومانی، ایتالیا و سوئد ده مبدا اصلی واردات قطعات خودرو در نه ماهه نخست سال جاری را به خود اختصاص می دهند. این مبادی به ترتیب: ۳۱، ۲۸، ۹، ۶، ۵، ۵، ۴، ۳، ۳ و ۲ درصد از مجموع ارزش واردات قطعات خودرو به کشور را به خود اختصاص دادند.

در این مدت مجموعا ۱۲۶ میلیون دلار از چین، ۱۱۴ میلیون دلار از کره جنوبی، ۳۵ میلیون دلار از ترکیه، ۲۶ میلیون دلار از امارات متحده عربی، ۲۰ میلیون دلار از فرانسه، ۱۹ میلیون دلار از ژاپن، ۱۷ میلیون دلار از آلمان، ۱۱ میلیون دلار از رومانی، ۱۰ میلیون دلار از ایتالیا و ۹ میلیون دلار از سوئد انواع قطعات خودرو به کشور وارد شده است.

همچنین ۶ میلیون دلار از اسپانیا، ۳ میلیون دلار از تایوان، ۲ میلیون دلار از بلژیک، بیش از یک میلیون دلار از هند، بیش از ۱ میلیون دلار از هلند و ۱ میلیون دلار از سوئیس سایر مبادی واردات قطعات خودرو به کشور در نه ماهه نخست امسال را به خود اختصاص می دهند. ارزش واردات از مبادی دیگر به یک میلیون دلار نمیرسد، اما این کشورها به ترتیب ارزش عبارتند از: لهستان، عراق،  صربستان،  تایلند،  مالزی،  اتریش،  سوریه،  پرتغال، بلوروس ،  برزیل،  مراکش، کویت،  آذربایجان، هنگ کنگ،  عمان،  اسلوونی،  روسیه،  انگلیس،  سنگاپور،  ایالات متحده،  کانادا،  لبنان،  بلغارستان،  تاجیکستان و نیجر که روی هم رفته از آنها نزدیک به ۲ و نیم میلیون دلار قطعات خودرو به کشور وارد شده است.

وقتی لنت پیکان هم در سال تولید ملی وارداتی است

در فروردین ماه امسال نزدیک به ۵ هزار دلار «لوازم یدکی بدنه خودروسواری» با دلار هزار و ۲۰۰ تومانی از چین به کشور وارد شده است. در تیرماه شاهد واردات نزدیک به ۱۰۰ هزار دلار «شفت تاج خروسی ومهره مارپیچ جعبه فرمان وانت پیکان» از چین به کشورمان هستیم. قیمت دلاری که برای این واردات از آن استفاده شده ۱۲۲۶ تومان بوده است.

در مهرماه نیز بیش از ۱۰۱ میلیون دلار صرف واردات «سیلندربدنه بوسترترمزپیکان وسیلندرقطعه  چرخ عقب» از چین با دلار ۱۲۲۶ تومانی شده است.

«کفشکی لنت ترمز» ظاهرا قطعه بسیار پیچیده ای است، که می بایست ۱۴۵ هزار دلار از کشور با نرخ ۱۲۲۶ تومانی به چین فرستاده می شده!

بازهم در مهرماه نزدیک ۱۰۰ هزار دلار ۱۲۲۶ تومانی از کشور خارج شده تا «صفحه کلاچ سواری پرایدوپیکان» از چین به کشور وارد شود.

در همین آذرماه نیز با دلار ۱۲۲۶ تومانی به گواه آمارهای گمرک انواع:  کاسه نمد-واشر-لوازم استارت -روکش سپر-سینی جلو، لنت ترمزسمند پیکان ۴۰۵ نیسان پراید زانتیا، لنت، رادیاتوربخاری -جعبه فرمان -وایرشمع -آینه بغل، لنت ترمزجلوسواری سمند، لنت ترمزجلووعقب پژو۲۰۶وجلوسمند، لنت ترمزخودروسواری، لنت ترمزوکمک فنروقالپاق چرخ سواری و… به کشور از چین وارد شده است.

صنعت خودروی کشور ظاهرا پیشرفت زیادی کرده که در فروردین ماه مجبور بودیم ۲۰ کیلیو پیچ از آلمان با دلار ۱۲۲۶ تومانی وارد کنیم، در اردیبهشت ماه، واردات «پیچ» خالی از آلمان افزایش یافته و به ۶۸ کیلو رسیده است!

لنت ترمز کالایی است که از آن در فروردین ماه ۱۸ تن با دلار ۱۲۲۶ تومانی به کشور وارد شده است. واردات ۹ کیلوگرم کمربند ایمنی با دلار ۱۲۲۶ تومانی به کشور از امارات هم حتما جزو ضروریات بوده است.

پیکان که در ایران قبر شد و تنها خودرویی است که فکر میکردیم کاملا در ایران تولید می شود، اما صبر کنید، در خردادماه امسال نزدیک ۱۸ تن «کاورنیمه ساخته کلاچ پیکان وانت» از امارات بازهم با دلار ۱۲۲۶ تومانی به کشور وارد شده است. ۷ تن «دوشاخه کشویی گاردان پیکان» هم در اردیبهشت امسال با دلار ۱۲۲۶ تومانی به کشور وارد شده است.  ۵۰ تن «شفت تاج  خروسی  جعبه فرمان  وانت  پیکان»، ۲۰ تن «کرانویل وپینیون  وانت  پیکان» و… نمونه های دیگری از واردات قطعات خودرو به کشور با ارز دولتی است.

با این تفاسیر که از آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران بر می آید سوالی که ایجاد می شود این است که این «خودروهای ملی» که با تشریفات و جشن های باشکوه از آنها پرده برداری می شد کجا هستند، که حتی «پیچ» و لنت و … پیکان هم باید به کشور وارد شود!

قطعه سازان داخلی دقیقا مشغول تولید چه قطعاتی هستند و وضعیت اشتغال در این بخش چگونه است؟ این سوالی نیست که در اینجا بتوان پاسخ گفت، اما مسئولانی که آمارهای دقیق تری در دست دارند، حتما پاسخ آن را می دانند!

برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید

افزایش ۶۷ درصدی قیمت خودرو

یک مقایسه انجام دهیم بین قیمت خودروهای سواری پرطرفدار در آذرماه سال جاری با آذرماه سال ۱۳۹۰٫ بر این اساس میانگین قیمت «کارخانه» خودروهایی که در ادامه خواهد آمد، در آذرماه امسال نسبت به آذرماه سال قبل ۴۲ درصد افزایش داشته است!

در این بخش قیمت کارخانه و بازار آزاد حال حاضر ۱۵ خودروی سواری و یک وانت بار با قیمت زمان مشابه سال قبل(هفته آخر آذر ۱۳۹۰) که بیشترین طرفدار را دارند مقایسه شده است. این بررسی نشان می دهد به ترتیب قیمت کارخانه ای خودرهای: ماکسیما، مزدا ۳(تیپ ۳ صندوقدار)، وانت باردو، ام وی ام(۵۳۰)، سمند سورن، پراید (۱۳۲)، تندر ۹۰(e2)، پژو۲۰۷ دنده ای، مگان(۲۰۰۰)، پژو ۲۰۶ SD (V20)، پژو ۲۰۶(تیپ۵)، قشقایی(mid)، پژو ۲۰۶(تیپ۲)، پژو پارس (سال) و لیفان ۶۲۰ بیشترین افزایش قیمت را در آذرماه امسال نسبت بهزمان مشابه سال قبل داشته اند.

از دیگر سو به ترتیب قیمت بازار آزاد خودروهای: ماکسیما، پژو۲۰۷ دنده ای، پژو ۲۰۶(تیپ۵)، قشقایی(mid)، پژو ۲۰۶ SD (V20)، پژو ۲۰۶(تیپ۲)، مزدا ۳(تیپ ۳ صندوقدار)، وانت باردو، لیفان ۶۲۰، سوزوکی ویتارا(کلاس۸)، مگان(۲۰۰۰)، ام وی ام(۵۳۰)، تندر ۹۰(e2)، پراید (۱۳۲) و پژو پارس (سال) بیشترین رشد قیمت را داشته اند.

اختلاف قیمت بازار و کارخانه: پژو ۲۰۶(تیپ۲)، پژو پارس (سال)، پژو ۲۰۶(تیپ۵)، پژو۲۰۷ دنده ای، قشقایی(mid)، مگان(۲۰۰۰)، ماکسیما، مزدا ۳(تیپ ۳ صندوقدار) و تندر ۹۰(e2) به ترتیب از همه بیشتر بوده است. اطلاعات کامل را می توانید در جدول زیر مشاهده کنید.

این در حالیست که میانگین قیمت ارز در بخش واردات قطعات خودرو مثل بازار آزاد تغییر چندانی با سال گذشته نداشته است. به عبارتی خودرو با ارز دولتی ۱۲۲۶ تومانی تولید شده، اما خودروسازان اصرار دارند قیمت تمام شده را با قیمت ارز آزاد محاسبه کنند!

رانت ۲۲ درصدی در بازار خودرو

از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نزدیک به ۵۸۲ هزار دستگاه خودروی سواری در کشور تولید شده است، بررسی قیمت کارخانه و بازار آزاد خودروهای سواری نشان میدهد هم اکنون بین قیمت کارخانه و بازار آزاد نزدیک به ۲۲ درصد اختلاف وجود دارد.

این ۲۲ درصد رانتی است که کاهش تولید خودرو سازان از یک سو و افزایش قیمت محصولات از سوی کارخانه ها از سوی دیگر  در بازار ایجاد شده است.

خود این رانت بازار جذابی است که نه مصرف کنندگان، بلکه دلالان حرفه ای و آماتور می توانند وارد آن شوند. قرار بود در سال تولید ملی، سمت و سوی فعالیت های اقتصادی به سمت تولید برود، این در حالیست که با این وضعیت بازار خودرو، علاوه بر بازارهایی نظیر: «سکه»، «طلا»، «مسکن» و «ارز» با چنین رانتی، خودرو نیز احتمالا به بازارهای قبلی خواهد پیوست.

این اختلاف قیمت ۲۲ درصدی زمانی خطرناک می شود که گردش مالی صنعت خودرو نیز در نظر گرفته شود. صنعتی که به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارات در فروردین ماه سال جاری سالانه گردش مالی بالغ بر ۹۰ هزار میلیارد تومان دارد.

———————–

این مطلب با تغییراتی در روزنامه شرخ مورخ ۲۶ دیماه ۱۳۹۱ شماره ۱۶۴۸، صفحه ۴ منتشر شد.

صنعت خودروی ایران در ۹ ماهه نخست امسال “نصف” شد

این دیگر شکر نیست، درباره برنج هم حرف نمیزنیم! به این اعداد نگاه کنید: ۱۴۰/۲۵۹/۱ به ۵۱۸/۶۷۶ رسیده است. هر کدام از این ارقام با زندگی، معیشت و آینده صدها، شاید هزاران نفر ارتباط دارد. پر بیراه هم نیست، ما درباره صنعتی حرف می زنیم که ۱۰ درصد جمعیت فعال کشور را با خود درگیر کرده است.

همین خودروهای تهران، که احتمالا در آلودگی این روزهای پایتخت، شما هم غر غر راننده تاکسی ها را درباره تولید زیادشان شنیده اید، برای نزدیک به ۲ میلیون و ۴۰۰هزار نفر از جمعیت ۲۴ میلیونی جمعیت فعال کشورمان شغل ایجاد کرده است.

ما درباره صنعتی حرف میزنیم که در یک دهه اخیر، توانسته بود نام ایران را جزو ۲۰ کشور اول جهان بگنجاند، البته اینبار نه از آخر، بلکه از اول!

خودروسازی ایران که طبق آمار او آی سی ای، در ۱۰ سال گذشته هر سال به طور میانگین بیش از ۱۶ درصد رشد داشته، حالا با کاهشی نزدیک به ۵۰ درصدی مواجه شده است و این یعنی بازگشت به جایی که ۸ سال قبل بودیم.

ایرانخودرو، سایپا، پارس خودرو … همگی حالشان بد است، این وسط فقط حال مدیران خودروی چینی خیلی خوب است. آمارها که این را می گویند. هرچقدر کاردستی خطوط خلوت تولید ایرانخودرو و سایپا با کاهش های ۴۰ و ۵۰ درصدی روبرو شده، از سال ۱۳۸۸ به این سو، مدیران خودرو که مونتاژ خودروهای چینی با برند “ام وی ام” را در ایران به عهده دارد، هر سال (بعد از ۱۳۸۸) تولید خود را دوبرابر کرده است.

این گزارشی است از وضعیت صنعت خودروی کشورمان ایران در نه ماهه سال ۱۳۹۱، همان صنعتی که معاون اول رئیس جمهور می گفت اگر یک اخم کند، پژوی فرانسه را ورشکست خواهد کرد. از پژوی فرانسه که خبری در دست نیست، اما ابادی و ویرانی کارخانه ای در فرانسه، چیزی از وضعیت تولید خطوط داخلی ما کم نمی کند!

نگاهی به آمار تولید مدیران خودرو نماینده برند چینی  “ام وی ام” در ایران و روند صعودی آن قابل توجه است. در شرایطی که سایر برندها آرام آرام از بازار خودروی ایران کنار می کشند، این برند طی سال‌های گذشته و دقیقا همزمان با خروج و کاهش سهم برند های اروپایی از بازار ایران، سهم خود را افزایش داده است. در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، مدیران خودرو به ترتیب سهمی بالغ بر: ۲۵/۰(۰ممیز۲۵)، ۴۸/۰(۰ممیز۴۸)، ۳۶/۱(۱ممیز۴۶) و ۷۷/۵(۵ممیز۷۷) درصد از کل تولید سواری کشور را به خود اختصاص داده است.

۵۱ درصد پایین تر

بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی دفتر صنایع ماشین سازی و نیرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت، در آذرماه سال جاری مجموعا ۷۲ هزار و ۸۴۵ دستگاه خودرو تولید شده است که در مقایسه با آذرماه سال قبل (تولید ۱۴۸ هزار و ۷۲۳ دستگاه در اذرماه سال ۱۳۹۰) شاهد کاهش ۵۱ درصدی تولید کل خودروی کشور هستیم. همچنین از ابتدای امسال تا پایان آذرماه مجموعا ۶۷۶ هزار و ۵۱۸ دستگاه خودرو در کشور تولید شده است، میزان تولید خودرو در نه ماهه سال قبل  یک میلیون و ۲۵۹ هزار و ۱۴۰ دستگاه بود که نشان دهنده کاهش ۳/۴۶(۴۶ممیز۳) درصدی تولید خودرو در نه ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

در آذرماه امسال مجموعا ۶۰ هزار و ۸۶۹ دستگاه خودروی سواری با کاهش ۵/۵۲(۵۲ممیز۵) درصدی نسبت به اذر سال قبل و ۱۱ هزار و ۷۲ دستگاه وانت با کاهش ۹/۳۲(۳۲ممیز۹) درصدی نسبت به سال قبل تولید شده است.

تولید مینی بوس و میدل باس در آذرماه ۴/۹۸(۹۸ ممیز۴) درصد، تولید اتوبوس ۷۲ درصد و تولید کامیون و کشنده ۳/۷۵(۷۵ممیز۳) درصد در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش نشان می دهد. همچنین در همین مدت تولید ون کاهش ۱۰۰ درصدی داشته است.

از ابتدای امسال تا پایان آذرماه مجموعا ۷۹ هزار و ۹۵۱ دستگاه وانت، ۱۴۲ دستگاه مینی بوس و میدل باس، ۷۳۲ دستگاه اتوبوس و ۱۳ هزار و ۷۵۳ دستگاه انواع کامیون و کشنده در کشور تولید شده است، تولید این محصولات به ترتیب ۷/۴۲(۴۲ممیز۷) درصد، ۹۵ درصد، ۴/۶۳(۶۳ممیز۴) درصد و ۷/۴۶(۴۶ممیز۷) درصد نسبت به نه ماهه سال قبل کاهش داشته است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

مرگ تدریجی یک صنعت

مجموع تولید کارخانجات ایران خودرو در آذرماه سال جاری برابر ۳۱ هزار و ۳۹۵ دستگاه بوده است، این کارخانه سال گذشته در آذرماه تولیدی بالغ بر ۵۶ هزار و ۳۳۱ دستگاه خودرو داشته است، یعنی تولید این کارخانه در آذرماه نزدیک به ۴۴ درصد کاهش داشته است. گفتنیست ایرانخودرو در نه ماهه اول امسال جمعا ۲۶۵ هزار و ۲۶۸ دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۴۵ درصدی را نشان می دهد.

سایپا دیگر خودرو خودروساز مطرح کشور در آذرماه جمعا ۱۶ هزار و ۴۲ دستگاه تولید داشته است، این خودروساز در آذرماه سال ۱۳۹۰ تولیدی برابر ۲۵ هزار و ۶۶۰ دستگاه داشته است که نشان دهنده کاهش ۴/۵۸( ۵۸ممیز۴) درصدی تولیدی مجموع کارخانجات سایپا در آذرماه امسال نسبت به سال قبل است.

همچنین مجموع تولید این کارخانه از ابتدای امسال تا آذرماه برابر ۱۵۷ هزار و ۲۸۰ دستگاه است، سایپا در نه ماهه سال قبل ۳۳۱ هزار و ۲۳۴ دستگاه تولید داشته، که این حاکی از کاهش ۵/۵۲(۵۲ ممیز۵) درصدی تولید سایپا در نه ماهه اول امسال نسبت به سال قبل است.

پارس خودرو نیز کاهش ۶/۶۷(۶۷ممیز۶) درصدی در آذرماه امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل و ۵۲ درصدی در نه ماهه اول امسال نسبت به زمان مشابه سال قبل داشته است.

این خودرو ساز که برندهای نسبتا گران قیمت تولید داخل را عرضه می کند در آذرماه امسال جمعا ۹ هزار و ۴۵۱ دستگاه تولید داشته است این در حالیست که  تولید این کارخانه در آذرماه سال قبل برابر ۲۹ هزار و ۲۰۳ دستگاه بوده است، همچنین در نه ماهه سال قبل ۲۴۷ هزار و ۲۶۸ دستگاه مجموع تولید پارس خودرو بوده، این تیراژ در نه ماهه نخست سال جاری به ۱۱۸ هزار و ۷۷۷ دستگاه تقلیل یافته است.

گروه بهمن عرضه کننده انواع خودروی مزدا در کشور در آذرماه امسال تنها ۱۳۹ دستگاه خودرو تولید کرده و از ابتدای امسال تا پایان آذر نیز هزار و ۱۷۶ دستگاه تولید داشته است که نشان از کاهش ۶۲ درصدی تولید در آذرماه و ۹/۷۸(۷۸ممیز۹) درصدی تولید در نه ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

خودروسازان راین در آذرماه تنها ۸۱ دستگاه تولید داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۱/۷۱(۷۱ممیز۱) درصدی را نشان میدهد و در نه ماهه نخست امسال تنها ۹۶۲ دستگاه تولید داشته است که حاکی از کاهش ۳/۴۹(۴۹ممیز۳) درصدی تولید این کارخانه در نه ماهه نخست امسال نسبت به  سال ۱۳۹۰ است.

تولید خودروسازان: بم، صنعت پارس، زاگرس خودرو، سناباد خودرو، کرمان موتور و مرتب در سال جاری به صفر رسیده است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

مدیران چینی ناجی سقوط

مدیران خودرو عرضه کننده انواع خودروهای چینی تحت برند “ام وی ام” و “چری” تنها برندی است که از ابتدای امسال تا کنون توانسته تیراژ تولید خود را حفظ کند.

در شرایطی که وضعیت سایر خودروسازان زیاد مناسب به نظر نمی‌رسد، این خودرو ساز در آذرماه امسال ۳ هزار و ۷۶۱ دستگاه خودرو مونتاژ و عرضه کرده است که نسبت به تولید ۲ هزار و ۵۴۶ دستگاهی سال ۱۳۹۰ این خودرو ساز تولید خود را بالغ بر ۷/۴۷(۴۷ممیز۷) درصد رشد داده است.

مدیران خودرو از ابتدای امسال تا پایان اذرماه جمعا ۳۳ هزار و ۵۸۱ دستگاه خودرو مونتاژ کرده است که نسبت به تولید ۱۴ هزار و ۷۹۹ دستگاهی در نه ماهه نخست سال ۱۳۹۰ نشان دهنده رشد ۹/۱۲۶(۱۲۶ممیز۹) درصدی است.

نگاهی به آمار تولید مدیران خودرو در ایران و روند صعودی آن قابل توجه است. در شرایطی که سایر برندها آرام آرام از بازار خودروی ایران کنار می کشند، این برند طی سال‌های گذشته و دقیقا همزمان با خروج و کاهش سهم برند های اروپایی از بازار ایران، سهم خود را افزایش داده است.

در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، مدیران خودرو به ترتیب سهمی بالغ بر: ۲۵/۰(۰ممیز۲۵)، ۴۸/۰(۰ممیز۴۸)، ۳۶/۱(۱ممیز۴۶) و ۷۷/۵(۵ممیز۷۷) درصد از کل تولید سواری کشور را به خود اختصاص داده است.

در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، تولید این برند چینی در کشورمان به ترتیب نزدیک به ۱۲۹، ۲۰۵ و ۱۲۷ درصد رشد داشته است، این در حالیست که میانگین رشد تولید خودرو سواری در همین زمان و در همین سال ها به ترتیب برابر ۱۷، ۹ و ۴۶- بوده است.

به عبارتی در حالی که وضعیت سایر خودروسازان سال به سال بدتر شده، وضعیت مدیران خودرو با شدت بالایی بهتر شده است!

تولید مدیران خودرو در آذرماه سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ به ترتیب عبارت است از: ۴۱۷ دستگاه، هزار و ۲۲ دستگاه و ۲ هزار و ۵۴۶ دستگاه، همچنین در نه ماهه نخست سال های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ این نماینده کشور چین در ایران به ترتیب تولیدی بالغ بر: ۲ هزار و ۱۲۱ دستگاه، ۴ هزار و ۸۵۳ دستگاه و ۱۴ هزار و ۷۹۹ دستگاه داشته است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

کاهش ۴۳ درصدی تولید وانت

در بخش انواع وانت در آذرماه امسال جمعا ۷ هزار و ۹۳۰ دستگاه ایران خودرو، ۲ هزار و ۲۴۴ دستگاه زامیاد، ۸۹۴ دستگاه گروه بهمن و ۴ دستگاه پارس خودرو تولید داشته اند. تولید وانت این خودروسازان در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب: ۴/۰(۰ممیز۴) درصد رشد، ۶۵ درصد کاهش، ۲/۵۶(۵۶ممیز۲) درصد کاهش و ۹۷ درصد کاهش داشته است.

۳ دستگاه تولید اکیا دویچ، یک دستگاه زامیاد و یک دستگاه سایپا دیزل مجموع تولید ۵ دستگاهی مینی بوس و میدل باس در آذرماه امسال را تشکیل میدهند که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود  ۴/۹۸(۹۸ممیز۴) درصد کاهش نشان می‌دهد. از ابتدای امسال تا پایان آذرماه جمعا ۱۴۲ دستگاه انواه مینی بوس و میدل باس در کشور تولید شده که در مقایسه با تولید ۲ هزار و ۸۲۷ دستگاهی نه ماهه نخست سال ۱۳۹۰ نشان دهنده کاهش ۹۵ درصدی تولید کارخانجات کشور است.

تولید نه ماهه نخست امسال در بخش مینی بوس و میدل باس را خودروسازان: گروه بهمن با ۴۲ دستگاه، زامیاد با ۳۹ دستگاه، سایپا دیزل با یک دستگاه، اکیا دویچ با ۵۲ دستگاه و ستاره نیک آریا با ۸ دستگاه تشکیل دادند.

کل تولید اتوبوس در آذرماه امسال برابر ۵۴ دستگاه است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۲ درصد کاهش نشان میدهد، از ابتدای امسال تا پایان اذرماه نیز مجموعا ۷۳۲ دستگاه اتوبوس تولید شده است، این در حالیست که در نه ماهه نخست سال قبل تولید اتوبوس در کشور برابر ۲ هزار و ۶ دستگاه بوده که نشان دهنده کاهش ۵/۶۳(۶۳ممیز۵) درصدی تولید این خودرو است.

ستاره نیک آریا با ۵ دستگاه، سپهر دیزل کاوه با با ۱۷ دستگاه، اکیا دویچ با ۱۱۶ دستگاه، یاوران خودرو شرق با ۱۷ دستگاه، عقاب افشان با ۲۸۰ دستگاه رانیران با ۲۷۷ دستگاه و ایران خودرو دیزل با ۲۰ دستگاه، مجموع تولید اتوبوس در نه ماهه نخست امسال را تشکیل دادند. گفتنی آنکه تولید ایران خودرو دیزل در این مدت ۲/۸۸(۸۸ممیز۲) درصد کاهش داشته است.

اتوبوس و کشنده ها به سختی نفس می کشند

کل تولید کشنده و کامیونت در اذرماه امسال برابر ۸۴۵ دستگاه است، این در حالیست که در آذرماه سال قبل تولید کامیونت و کشنده در کشور بالغ بر ۳ هزار و ۴۱۵ دستگاه بود، این یعنی کاهش ۳/۷۵(۷۵ممیز۳) درصدی تولید این محصول در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نیز جمعا ۱۳ هزار و ۲۷۴ دستگاه کامیونت و کشنده در کشور تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل نزدیک به ۱/۴۶(۴۶ممیز۱) درصد کاهش داشته است.

تولید آذرماه کشنده و کامیونت کشور را رایان فن گستر دیزل با ۲۸ دستگاه، گروه بهمن با ۴۲۱ دستگاه، سایپا دیزل با ۲۳۵ دستگاه، زامیاد با یک دستگاه، ایران خودرو دیزل با ۱۲۹ دستگاه و ارس خودرو دیزل با ۳۱ دستگاه تشکیل می دهند.

همچنین از ابتدای امسال تا پایان آذرماه نیز ارس خودرو دیزل هزار و ۶۹۰ دستگاه، ایران خودرو دیزل دو هزار و ۱۷۰ دستگاه، رخش خودرو دیزل ۱۲۵ دستگاه، زامیاد ۴۶۶ سایپا دیزل ۴ هزار و ۱۶۹ دستگاه، کاریزان خودرو ۵۸۶ دستگاه ، گروه بهمن ۴ هزار و ۳۶ دستگاه، آریا دیزل ۳۲ دستگاه، فناوریهای پیشرفته ۸ دستگاه، رایان فن گستر دیزل ۱۳۶ دستگاه و ماموت ۳۳۵ دستگاه، کامیون و کشنده تولید کردند.

رشد حداکثری در اختیار سهم حداقلی

اگر بخواهیم سهم خودروسازان داخلی در تولید خودروی سواری را بررسی کنیم، آنگاه مجموعه کارخانجات ایران خودرو نزدیک به ۴۶ درصد، سایپا بیش از ۲۷ درصد، پارس خودرو بیش از ۲۰ درصد، مدیران خودرو نزدیک به ۶ درصد و سه خودرو ساز دیگر روی هم نزدیک به ۱ درصد از مجموع خودروی سواری داخلی را در نه ماهه نخست سال چاری تولید کردند.

در این بین کارخانجات ایران خودرو سایپا و زیر مجموعه آن یعنی پارس خودرو که روی هم رفته بیش از ۹۳ درصد تولید داخل را در انحصار خود دارند، با کاهش چشم گیر تولید مواجه بودند.

بالاترین رشد تولید که مربوط به برند چینی و نمایندگی آن در ایران یعنی مدیران خودرو است، کمترین سهم را از بازار مصرف داخل به خود اختصاص داده است.

برای دیدن جداول در ابعاد بزرگتر روی آنها کلیک کنید

سقوط، پس از یک دهه صعود

ماجرای غم انگیز آنجاست که صنعت خودروسازی ایران، جزو معدود صنایعی است که به هر تقدیر(حمایت ها و انحصار های دولتی و کمک های گمرک در حمایت از تولید داخل و…) در سال های گذشته هم سالانه با رشد قابل توجه و هم دارای سهم قابل توجه از تولید جهانی بوده است.

به طوری که در این موضوع، ایران لا اقل طی یک دهه گذشته به لحاظ کمی جزو عمده تولید کنندگان جهانی قرار گرفته بود. از سال ۲۰۰۲ تا سال ۲۰۱۲، به طور متوسط رشد سالانه تیراژ خودروی ایران بیش از ۱۶ درصد بوده است، این در حالیست که میانگین رشد سالانه تولید در جهان بر اساس آمارهای بین المللی نزدیک به ۴ درصد بوده است که حکایت از وضعیت خوب تولید ایران حداقل از نظر کمی دارد.

حتی در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ که تولید خودروی مجموع کشورهای جهان با کاهش قابل توجه مواجه شده بود، ایران همچنان به افزایش سالانه تولید خود ادامه داد، تا اینکه رشد سالانه تیراژ خودروی ایران در سال ۲۰۱۱ از نزدیک به ۱۵ درصد در سال ۲۰۱۰ به نزدیک ۳ درصدرسید!

هنوز  آمار مربوط به سال ۲۰۱۲ که به تازگی به پایان رسیده است توسط سازمان تولیدکنندگان وسایل نقلیه منتشر نشده است، اما با بررسی میانگین تولید ماهانه در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ (که توسط وزارت صنایع ایران منتشر شده است) میتوان تخمین زد که تولید خودروی ایران در سال ۲۰۱۲ میلادی چیزی نزدیک به ۸۴۶ هزار دستگاه خواهد بود.

این در مقایسه با تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاهی ایران در سال ۲۰۱۱ میلادی، یعنی کاهش نزدیک به ۵۱ درصدی تولید خودروی ایران در سال ۲۰۱۲، موضوعی که اگر بی سابقه نباشد، لااقل تاجایی که آمارها یاری میکنند کم سابقه است. این یعنی پرتاب شدن صنعت خودروی ایران به سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵، یعنی ۷-۸ سال قبل!

۱۰ درصد جمعیت فعال کشور در زنجیره صنعت خودرو

صنعت خودرو سازی بخش های مهمی از صنایع دیگر را نیز تحت پوشش خود دارد. چنانکه بیش از ۵۰ نوع صنعت مستقیم و بیش از ۶۰ نوع صنعت غیر مستقیم با خودروسازی در ارتباط هستند.

در جهان بیش از ۱۰ میلیون نفر به طور مستقیم در صنعت خودروسازی مشغول به کار هستند و بالغ بر ۶ درصد اشتغال صنعتی در کشورهای جهان وابسته به این صنعت است. شمار افرادی که در ۳۶ کشور جهان به طور غیرمستقیم به این صنعت وابسته هستند بیش از ۵۰ میلیون نفر است.

در کشورمان نیز در کنار سه خودرو ساز ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو و خودروسازهای دیگر، یک هزار و ‌٢٠٠ شرکت قطعه‌ساز در کشور وجود دارد که اشتغال ایجاد شده توسط این صنعت و زنجیره تامین آن حدود ‌٧٠٠ هزار نفر است و به صورت غیرمستقیم نیز حدود دو میلیون و ‌۴٠٠ هزار نفر در صنعت خودروی کشور فعال هستند.

به عبارتی تقریبا می توان گفت به ازای هر خودرو دو شغل ایجاد می‌شود. از دیگر سو حدودا دو هزار و ‌٢۵٠ تعمیرگاه مجاز در کشور وجود دارد که ١۵٠٠ نمایندگی مجاز فروش را در خود جای داده است و پراکندگی آن کشور را در بر گرفته است.( ۲۶ تیرماه ۱۳۹۱، دنیای صنعت)

اگرچه عرضه(مونتاژ) خودروهایی نظیر” ام وی ام ” و ناچاری مصرف کنندگان داخلی بخشی از نیاز بازار مصرف را پاسخگوست، اما باید توجه داشت که کل اشتغال ایجاد شده توسط این شرکت بنابراعلام سایت رسمی شرکت چیزی نزدیک به هزار و ۵۰۰ نفر است، حتی اگر آمار ۷۰۰ هزار شغل درگیر با صنعت خودروی کشور را نیز در نظر نگیریم، این تعداد تقریبا ۳ درصد کارکنان کارخانه ای مثل ایران خودرو است!

کاهش نزدیک به ۵۰ درصدی تیراژ خودرو در سال ۲۰۱۲، قطعا روی اشتغال کارگران، تکنسین ها و مهندسان و مشاغل غیر مستقیم دیگر درگیر با این صنعت تاثیر خواهد گذاشت.

۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر، که تخمین زده می شود در بخش های مختلف زنجیره صنعت خودروسازی کشور به طور مستقیم و غیر مستقیم فعال باشند، جمعیت فعال ایران بر اساس آخرین آمارها(بهار ۱۳۸۹) نزدیک به ۲۴ میلیون نفر تخمین زده می شود. بر این اساس شاغلین حوزه صنعت خودروسازی چیزی نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت فعال کل کشور را به خود اختصاص می دهند که در جای خود حائز اهمیت است.

بدیهی است با این سهم هرگونه تغییر در این صنعت، تبعات اجتماعی نیز در پی خواهد داشت. علاوه بر تمام اینها، کاهش تولید خود به تغییرات قیمت محصول در بازار آزاد می انجامد، محصولات دست دوم جای تولیدات دست اول کارخانجات را گرفته و… مشاغل جدید و کاذبی نظیر دلالی در این بین از یک سو و رانت حاصل از اختلاف قیمت محصولات از کارخانه تا بازار آزاد از دیگر سو نیز ایجاد می شوند که این بحث در اینجا نمی گنجد.

اما آنچه مسلم است، اینکه اینها فقط چند عدد روی کاغذ نیستند، هر کدام از ارقام آن، با زندگی، معیشت و آینده هزاران نفر ارتباط مستقیم دارد، صنعت خودروسازی ایران مانند صنایع دیگر نیست که بتوان به راحتی جای آن را با واردات پر کرد، هرچند این روزها واردات هم به دلایلی مثل سال های قبل صورت نمی گیرد.

——————————-

این گزارش با تغییراتی در روزنامه شرق مورخ ۲۰دیماه ۱۳۹۱ شماره ۱۶۴۴ در صفحه ۴ منتشر شد

وضعیت تجارت خارجی ایران در ۱۱ماهه سال ۲۰۱۲ و ۹ماهه اول سال ۱۳۹۱ منتشر شد. این گزارش از جهات بسیاری حایز توجه است، از یک سو شاهد رشد ۱۲ هزار و ۴۴۶ درصدی واردات گندم در ۹ ماهه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل هستیم و از دیگر سو، صادرات شبه‌نفتی که در سال‌های قبل، اصلی‌ترین دلیل بالا رفتن تراز تجاری و آمار صادرات بود، به طرز محسوسی کاهش یافته است.

از عراق هم خبر می‌رسد که وزارت بازرگانی این کشور قصد دارد واردات خودرو از ایران را متوقف کند؛ حذف عراق از مقاصد صادرات خودرو ایران، یعنی تنها ۶۰۰ دستگاه در ته کیسه خودرو صادراتی ایران باقی خواهد ‌ماند.

بنا براین گزارش که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است، تراز تجاری منفی کشور در ۱۱ماهه نخست سال ۲۰۱۲ میلادی برابر ۲۱ میلیارد و ۶۱۹میلیون دلار بوده که نتیجه ۵۲ میلیارد و ۷۰۴ میلیون دلار واردات در مقابل ۳۱ میلیارد و ۸۵ میلیون دلار صادرات است.

صادرات ایران در ۱۱ ماهه سال ۲۰۱۲ برابر ۶۲ میلیون و ۵۲۶ هزار تن به ارزش ۳۱ میلیارد و ۸۵ میلیون دلار بوده و در مقابل واردات کشور در همین زمان برابر ۳۸ میلیون و ۵۱۹ هزار تن به ارزش ۵۲ میلیارد و ۷۰۴ میلیون دلار بوده است.

صادرات در این مدت از نظر ارزش ۳۶/۸ (۸ممیز۳۶) درصد و از نظر وزن ۵۴/۷ (۷ممیز۵۴) درصد رشد داشته است و در مقابل، واردات از نظر وزن ۲۰/۱۰(۱۰ ممیز۲۰) درصد رشد و از نظر ارزش ۰۵/۶ (۶ممیز۰۵) درصد کاهش داشته که نشان‌دهنده کم‌ارزش شدن اقلام وارداتی است.

مجموعا از بین ۱۹۳ کشوری که ایران با آنها در ۱۱ماهه سال ۲۰۱۲ مبادلات تجاری داشته است، تراز بازرگانی با ۹۷ کشور مثبت و با ۹۶ کشور منفی بوده است. کشورهایی که ایران در سال ۲۰۱۲ به آنها بیش از واردات کالا صادر کرده است، عبارتند از: عراق، افغانستان، هند، ترکمنستان و پاکستان.

تراز تجاری مثبت ما (حاصل تفریغ صادرات از واردات به هر کشور) با این کشورها به ترتیب از این قرار است: عراق پنج میلیارد و ۶۸۱ میلیون دلار، افغانستان دو میلیارد و ۵۶۵ میلیون دلار، هند یک میلیارد و ۱۴ میلیون دلار، ترکمنستان ۵۰۴ میلیون دلار و پاکستان ۴۷۹ میلیون دلار.

مجموع تراز مثبت ما با این پنج کشور برابر ۱۰ میلیارد و ۲۴۳ میلیون دلار است که سهم ۲۵/۷۶ (۷۶ممیز۲۵) درصدی از کل تراز تجاری مثبت کشورمان را به خود اختصاص داده و ۹۲ کشور دیگری که تراز تجاری‌مان با آنها مثبت بوده و اغلب از کشورهای گمنام هستند، سر جمع ۷۵/۲۳(۲۳ممیز۷۵)درصد از تراز تجاری مثبت ایران را به خود اختصاص دادند.

به عبارتی درحالی که تراز تجاری ما با این پنج کشور ارزشی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار دارد، با ۹۲ کشور دیگر تنها چیزی حدود سه میلیارد تراز تجاری مثبت داریم که خود حاکی از عدم توزیع گسترده مبادلات تجاری ما با جهان است، به طوری که برای مثال اگر دو کشور از این پنج کشور تجارت خارجی خود را با ما به حالت تعلیق درآورند، دیگر از این تراز تجاری مثبت هم خبری نیست!

تنها سه کشور اولی که تراز تجاری ایران با آنها منفی است (واردات از آنها بیش از صادرات به آنهاست) با مجموع تراز تجاری مثبت ما با کل ۹۷ کشور جهان برابری می‌کند!

پنج کشور اولی که تراز منفی تجاری ۳۵ میلیارد و ۳۷میلیون دلاری کشورمان در سال ۲۰۱۲ را رقم زدند به ترتیب عبارتند از: امارات متحده عربی با هفت میلیارد و ۷۹۶ میلیون دلار، کره جنوبی با سه میلیارد و ۸۸ میلیون دلار، ترکیه با دو میلیارد و ۸۴۸ میلیون دلار، سوییس با دو میلیارد و ۸۴۰ میلیون دلار و چین با دو میلیارد و ۶۶۷ میلیون دلار، این پنج کشور روی هم تراز تجاری منفی ۱۹ میلیارد و ۲۳۹ میلیون دلاری را برای اقتصاد کشورمان در سال ۲۰۱۲ رقم زدند که چیزی حدود ۹/۴۵ (۴۵ممیز۹) درصد از کل تراز تجاری منفی ایران را به خود اختصاص داده است.

سایر کشورهایی هم که واردات از آنها بیش از صادرات به آنها بوده روی هم رفته ۱/۴۵ (۴۵ممیز۱)درصد از این زیان تجاری ایران را از آن خود کردند.

برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید

واردات خام

اقلام عمده وارداتی در ۱۱ ماهه نخست سال میلادی ۲۰۱۲ اخبار خوبی را حکایت نمی‌کنند، شاید واردات اقلامی با تکنولوژی بالا توجیه مناسبی برای خروج ارز از کشور باشد، اما سه قلم عمده وارداتی در ۱۱ ماهه نخست ۲۰۱۲ حکایت از موضوع دیگری دارد.

در این مدت ما سه میلیون و ۲۰۱ هزار تن آهن و فولاد به ارزش دو میلیارد و ۲۲۷ میلیون دلار به کشور وارد کردیم، که از نظر ارزش ۲۲/۴ (۴ممیز۲۲) درصد و از نظر وزن ۳۱/۸ (۸ممیز۳۱)درصد از کل واردات را به خود اختصاص داده است.

آهن و فولاد وارداتی به ایران ـ به دلایل نامعلوم ـ به شدت ‌گران شده است. یک ضرب و تقسیم ساده نشان می‌دهد هر تن فولاد و آهن در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ (۳ میلیون و ۹۶۹ هزار تن به ارزش دو میلیارد و ۶۷۱ میلیون دلار) چیزی برابر ۶۷۳ دلار بوده است، این در حالی است که میانگین قیمت هر تن آهن و فولاد وارداتی به کشور در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ برابر ۶۹۶ دلار بوده، که حاکی از رشد ۴/۳ (۳ممیز۴)درصدی قیمت مهم‌ترین کالای وارداتی به کشور است.

دومین کالای عمده وارداتی به کشور در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ میلادی گندم بوده، در این مدت چهارمیلیون و ۶۸۸ هزار تن گندم به ارزش یک میلیارد و ۶۹۳ میلیون دلار به کشور وارد شده است. اگر در تقویم شمسی این واردات را نگاه کنیم، یعنی واردات گندم در ۱۱ ماهه نخست امسال چیزی نزدیک به ۱۲ هزار و ۴۴۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل (فروردین تا آذر ۱۳۹۰) رشد داشته است.

رشد ۱۶ هزار درصدی سهم گندم

سهم گندم از کل واردات در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ از نظر ارزش ۰۲/۰(۰ممیز۰۲)درصد بوده، این در حالی است که در ۱۱ ماهه سال۲۰۱۲ این سهم به ۲۱/۳ (۳ممیز۲۱)درصد رسیده، همچنین سهم گندم از نظر وزن از کل واردات در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ برابر ۱۱/۰ (۰ممیز۱۱) درصد بوده که این سهم در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ به ۱۷/۱۲ (۱۲ممیز۱۷)درصد رسیده است. به عبارتی سهم واردات گندم در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ از ارزش کل واردات کشور نزدیک ۱۶ هزار درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. دانه ذرت دامی سومین قلم عمده وارداتی به کشورمان است.

این محصول به میزان چهار میلیون و ۲۸۴ هزار تن و به ارزش یک میلیارد و ۵۵۸ میلیون دلار در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ به کشور وارد شده که سهمی نزدیک به ۹۶/۲(۲ممیز۹۶)درصد از مجموع ارزش کل واردات و ۱۲/۱۱ (۱۱ممیز۱۲)درصد از وزن کل واردات به کشور را به خود اختصاص داده است. واردات این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزن ۶۹/۲۸ (۲۸ممیز۶۹) درصد و از نظر ارزش ۷۶/۳۳ (۳۳ممیز۷۶)درصد رشد داشته است. نزدیک به ۲۳ درصد از واردات به کشورمان در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ میلادی به کشور امارات متحده عربی اختصاص داشته است.

در این مدت ما هشت میلیون و ۲۶۱ تن کالا به ارزش ۱۱ میلیارد و ۹۹۷ میلیون دلار از این کشور عربی همسایه واردات داشته‌ایم. پس از امارات چین قرار دارد که سهمی ۱۴ درصدی از بازار واردات به ایران را به خود اختصاص داده است، واردات سه میلیون و ۱۷۲ تنی به ارزش هفت میلیارد و ۴۶۰ میلیون دلار از چین، کارنامه مبادلات تجاری ما با چین در این مدت است. کره جنوبی سومین شریک در بازار ایران است، در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۲ از این کشور مجموعا دو میلیون و ۳۸۹ هزار تن کالا به ارزش چهار میلیارد و ۴۵۱ میلیون دلار وارد کردیم.

ترکیه با واردات چهارمیلیارد و ۲۶۷ میلیون دلاری و سهم هشت درصدی، سوییس با واردات دو میلیارد و ۸۶۰ میلیون دلاری و سهم پنج درصدی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. نکته آنکه سهم امارات از بازار واردات ایران در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۱۱ بیش از ۳۲ درصد بوده که حالا به نزدیک ۲۳ درصد رسیده است و در مقابل سهم چین از نزدیک ۱۱ درصد، به ۱۴ درصد رسیده است، همچنین سهم کره جنوبی نیز از هفت درصد به هشت درصد ارتقا یافته و ترکیه و سوییس نیز سهم خود را به ترتیب ازپنج و چهار درصد به هشت و پنج درصد افزایش دادند.

برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید

عراق، همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد

در ۹ ماهه نخست سال ۱۳۹۱ مجموعا ۴۴ هزار و ۸۲ دستگاه خودرو سواری به ارزش ۲۵۲ میلیون و ۳۹۴هزار دلار به کشور عراق صادر شده است. این یعنی نزدیک به ۹۹ درصد از مجموع صادرات خودرو سواری ایران به جهان (در ۹ ماهه نخست سال ۱۳۹۱ مجموعا از ایران ۴۴ هزار و ۶۸۲ دستگاه خودرو به ارزش ۲۵۶ میلیون و ۸۴۸ هزار دلار به جهان صادر شده است) به این کشور همسایه انجام شده است.

از دیگر سو در ۹ماهه نخست سال ۱۳۹۱ مجموع ارزش صادرات ما به عراق برابر چهارمیلیارد و ۵۹۵ میلیون دلار بوده است. یعنی چیزی نزدیک به ۴/۵ (۵ممیز۴)از کل صادرات ما به عراق در این مدت همین خودروها بوده که اتفاقا صادرات آن با حرف و حدیث‌های زیادی در ایران هم همراه بوده است.

حال روز گذشته سایت اینترنتی وزارت بازرگانی عراق اعلام کرد این وزارتخانه قصد دارد واردات خودروهای ایرانی به عراق را متوقف کند! عدنان الشریفی مدیرکل شرکت بازرگانی خودرو وابسته به وزارت بازرگانی عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد: این شرکت واردات خودروهای ایرانی پراید، سمند و غیره را متوقف کرده است.

در سال آینده میلادی (۲۰۱۳) انواع محصولات خودروسازان جهانی و معروف از جمله نیسان وارد خواهد شد. الشریفی افزود: دولت عراق، خودروهایی وارد خواهد کرد که با شرایط عراق همسان باشند. از جمله اینکه این خودروها باید دارای موتورهایی باشند که با سوخت مصرفی در عراق، سازگار باشند.

وی ادامه داد: خودروسازان کره‌ای و ژاپنی ۹۷ درصد از درخواست‌ها و ملاحظات فنی مورد نظر وزارت بازرگانی عراق در زمینه تولید خودروها و صادرات آنها به عراق را برآورده کرده‌اند.

خودروهای ساخت شرکت‌های ایرانی از جمله پراید، سمند، پژو و روآ از سال ۲۰۰۸ تاکنون از طریق وزارت بازرگانی عراق وارد این کشور می‌شوند. اگر عراق از سبد مقاصد صادرات خودرو ایران حذف شود، اتفاق مهمی خواهد افتاد، یعنی صادرات خودرو ایرانی که در ۵،۴ سال قبل با سر و صدا و تبلیغات گسترده همراه بود، ناگهان سقوط خواهد کرد.

پیش از عراق نیز سوریه که جزو مقاصد اصلی صادرات خودرو ایرانی بود از این سبد حذف شده بود. حال اگر سهم عراق را از این صادرات حذف کنیم، صادرات ایران در ۹ماهه نخست سال ۱۳۹۱ چیزی نزدیک به ۶۰۰ دستگاه خواهد بود که به شوخی شبیه است!

برای دیدن جداول در ابعاد واقعی روی آنها کلیک کنید

صادرات شبه‌نفتی چاقوی دولبه

شانزدهم اسفند سال قبل، در صفحه پنج‌ همین روزنامه گزارشی تحت عنوان «کفه سنگین شبه‌نفتی‌ها؛ سهم ۵۷ درصدی از صادرات» منتشر شد.(اینجا ببینید ) در آن گزارش با اشاره به سهم ۵۷ درصدی صادرات اقلام شبه‌نفتی از کل صادرات و حذف مثلث معروف صادراتی ایران و گرفتن جای آن با اقلام شبه‌نفتی برای بالا بردن آمار صادرات نتیجه‌گیری شده بود که اگر بنا بر دلایلی این اقلام از سبد صادراتی کشور حذف شوند، صادرات دیگر معنایی نخواهد داشت.

حال با انتشار آمار تجارت خارجی ایران در ۹ماهه نخست سال‌جاری، نتایج جالبی مشاهده می‌شود. صادرات میعانات گازی که در ۹ماهه سال قبل سهم نزدیک به ۲۵ درصدی را از کل صادرات«غیر نفتی» ایران را به خود اختصاص داده بودند، با کاهش ۶۲/۵ (۵ممیز۶۲) درصدی مواجه شده است. صادرات محصولات پتروشیمی که سال قبل بیش از ۳۵ درصد از کل صادرات ایران سهم داشت، کاهش ۱۲/۳۱ (۳۱ممیز۱۲)درصدی داشته است نتیجه این کاهش‌ها نیز کاهش قابل توجه صادرات ایران در ۹ماهه سال‌جاری نسبت به زمان مشابه سال قبل است.

به نظر می‌رسد با تغییرات قیمت ارز‌ها که به طور مستقیم روی مبادلات تجاری کشور اثر‌گذار هستند از یک سو و ترکیب اقلام واردات کشور که اکثر آن را اقلام کشاورزی، خوراکی و خام تشکیل می‌دهند، اینک بیش از هر زمان دیگر، آسیب آمارها و اقدامات شعارگونه مثل صادرات خودرو و مخلوط کردن صادرات شبه‌نفتی با صادرات غیرنفتی برای بالا بردن آمار صادرات پدیدار شده است.

————–

این گزارش در روزنامه شرق، مورخ ۱۳ دیماه ۱۳۹۱ شماره ۱۶۳۹، صفحه ۴ منتشر شد