پرونده شکل گیری حزب الله از دهه ۴۰ تاکنون:
گفتیم که حزب اللهی های رزمنده در دوران دفاع مقدس پس از پایان جنگ به شهرهای خود بازگشتند و با فضایی جدید مواجه شدند. ابتدا این نوع پوشش و حجاب جوانان بود که واکنش آنها را بر انگیخت. به فاصله کمی آنها به سمت مسائل فرهنگی و مطبوعاتی رفتند و ریشه مظاهر آنچه که تهاجم فرهنگی می دانستند را در سیاست های فرهنگی یافتند.
البته در دوران دفاع مقدس گروه‌هایی نیز تحت عنوان حزب الله در تهران اقدام به مقابله با بدحجابی می‌کردند که به دلیل اهمیت جنگ با مخالفت امام راحل روبه‌رو شدند. الله کرم از رهبران اصلی انصار حزب الله در باره حزب الله پس از خاتمه جنگ می گوید: با پایان دوران دفاع مقدس جامعه با دیدگاهی از سوی دولت روبه‌رو شد که منطبق بر توسعه اقتصادی شتابان بود که طی آن نگاه معنوی و آسمانی دوران دفاع مقدس به دیدگاه زمینی و دنیاگرا تبدیل شد.
گرچه ما مخالف دیدگاه تک بعدی آخرت گرایی محض و یا دنیا گرایی محض هستیم و معتقدیم دوران دفاع مقدس معنویت محور بود و در کنار آن به حل مسائل اقتصادی اجتماعی مردم نگاه ویژه داشت. به هر حال در این دوران ما با استحاله ارزش‌ها روبه‌رو هستیم به طوری که ارزش‌های دوران انقلاب و دفاع مقدس به صورتی بازتعریف شد که ماهیت ارزش‌ها تغییر کرد.
به عنوان مثال عدالت گرایی در استراتژی توسعه شتابان به هیچ وجه دیده نمی‌شد. از سوی دیگر ترویج اباحی گری در فرهنگ نیز سرعت گرفت. البته همه می‌دانند جامعه سرمایه محور به دنبال فرهنگ اباحی گری خواهد رفت. به این ترتیب انصار حزب الله در سال‌های ۱۳۷۱ و ۷۲ تشکیل شد تا با حضور در صحنه مخالفت خود را با فرهنگ اباحه و فاصله طبقاتی ناشی از توسعه اقتصادی شتابان اعلام نموده و از عدالت خواهی دفاع کند. ( موسس انصارحزب‌الله از لباس شخصی‌ها،نفوذی‌ها در انصار حزب‌الله، نیروهای خودسر و حمله به ابطحی می‌گوید/ خبرآنلاین/ ۸ خرداد ۱۳۸۹ /کد بازیابی: ۶۴۸۵۳)
خلاصه آنکه حزب اللهی های رزمنده با بازگشت به شهرهای خود، برای خود کارویژه جدیدی تعریف کردند و آن مسائل فرهنگی و امر به معروف و نهی از منکر بود. شاید واکنش ها و اعتراض های همین قشر بود که نهایتا به استعفای سیدمحمدخاتمی(وزیر ارشاد وقت) کمک کرد و لاریجانی را سر کار آورد! احتمالا ریشه اختلاف نظرهای حزب اللهی های امروز و خاتمی و جریان منتسب به او هم از همین دوران آغاز شد.
هیئتی که به نام رزمندگان اسلام از سال ۶۳ آغاز به کار کرده بود، در سال ۶۷ قوام یافت و پنج سال بعد به گروهی تمام عیار به نام انصار حزب الله بدل شد. مؤسسان این گروه ۱۸ نفر بودند. مدتی بعد چهار تن به رهبری حسین الله کرم از انصار جدا شدند و با تأسیس گروه‌هایی چون حزب الله و اتحادیه دانشجویان حزب‌الله کوشیدند گفتمان غالب را در میان حزب اللهی های دهه شصت به دست گیرند. آنان حتی به انتشار نشریه‌ی شلمچه در برابر یا لثارت الحسین (ارگان رسمی انصار حزب الله) اقدام کردند.
در اوایل دهه ۷۰، موضوع جدیدی به دغدغه های حزب الله اضافه شد، یکی از حامیان جریان حزب الله در این باره می گوید: « تأسیس انصارحزب الله به برانگیختگی بازگشتگان از جبهه های دفاع مقدس نسبت به جلوه های شبیخون فرهنگی غرب مربوط می شد. ابتدا این برانگیختگی همانند دوران دفاع مقدس، موضوعاتی مثل بدحجابی برخی از زنان را هدف قرار می داد.
اما به تدریج بازتاب تهاجم فرهنگی در عرصه مطبوعات، کتاب ، سینما و تلویزیون، اذهان نیروهای حزب اللهی را به چاره جویی برای رفع معضلات کلان فرهنگی وامی داشت. چند سال پس از اجرای سیاست های اقتصادی دوران سازندگی نگرانی از فراموشی عنصر عدالت در برنامه ریزی ها نیز به دغدغه های فرهنگی این قشر اضافه شده بود. »( انصارحزب الله و جمعیت دفاع از ارزش ها/ مرتضى صفار هرندى/نشریه صبح صادق)
این مسائل دغدغه های اصلی گروهی بود که امروز ما آنان را تحت عنوان کلی «حزب الله» و عنوان سازمانی «انصار حزب الله» می شناسیم. بدوا، یعنی حدودا از سال ۶۸-۶۹ تا سال ۷۳، این گروه به طور غیر منسجم و پراکنده در برخی نقاط پایتخت دست به تجمعات اعتراضی می زد، تا اینکه انصار حزب الله رسما آغاز به کار کرد.
انصار حزب الله می آیند
این دغدغه ها وجود داشت، اما بروز و ظهور آن سازمان یافته نبود. به بیانی، آنها تجمعات پراکنده ای داشتند، اما این تجمعات با سازماندهی خاصی صورت نمی گرفت. احساس نیاز به هماهنگی ، ایجاد تشکلی به نام «انصار حزب الله» را از سوی گروهی از جوانان متدین و دارای سابقه بسیجی و جبهه ای در پی داشت. نهایتا موسسه فرهنگی انصار حزب الله در ۲۹ آذر ۱۳۷۳ از وزارت ارشاد وقت مجوز فعالیت گرفت.
گفته می شود ۱۸ تن انصار حزب الله را پایه گذاری کردند؛ شناخته شده ترین اعضای انصار حزب الله در بدو تأسیس افرادی مثل حسین الله کرم، عبدالحمید محتشم(مدیر مسئول یالثارات الحسین)، مسعود ده نمکی، کاظم زاده، محمود ژولیده، حسین سازور، مسعود سلطان پور، حاجی بخشی، و … بودند. نظرگاه های این گروه از مدت ها قبل در نشریه یا لثارات الحسین- که ابتدا در نماز جمعه تهران توزیع می شد- انتشار می یافت.
ارتباط با بدنه اجتماعی
ارتباط مستقیم این گروه با بدنه اجتماعی خود از طریق محافل ذکر اهل بیت و برخی از مداحان مثل حاج منصور ارضی صورت می گرفت. در کنار مداحان، استاید اخلاق و روحانیونی نظیر سیدعلی نجفی و حجت الاسلام پروازی نیز برای هوادارن سخنرانی می کردند. سیدعلی نجفی خیلی زود از دنیا رفت و پس از درگذشت مرحوم نجفی برادر وی برای این افراد سخنرانی می کرد.
به موازات مداحان و روحانیون در تهران، در قم نیز مرحوم حجت الاسلام سعیدی برای هوادارن نقش رابط انصار حزب الله با بدنه اجتماعی را ایفا می نمود.
پس از چندی و با شکست جریان راست سنتی و به قدرت رسیدن گروه مقابل انصار حزب الله د انتخابات سال ۷۶ و دوم خرداد و در خلال دوران پرالتهاب پس از دوم خرداد ۱۳۷۶ پروازی سخنرانی های جنجالی بر علیه فعالیت های الله کرم و برخی دیگر از پیشگامان جریان موسوم به انصار حزب الله داشت.
پس از این سخنرانی ها، پروازی با تنی چند از هوادارنش به طور کلی سیاست را رها کرده و منزوی شدند. بنا بر برخی اطلاعات، ایشان در حال حاضر در مزرعه ای کار کشاورزی می کنند و کلا سیاست را رها کردند. امروز حامیان انصار حزب الله، جدایی پروازی از انصار و آن سخنرانی ها را ناشی از تمایلات و منویات گذشته او نسبت به جریان چپ مذهبی می دانند.
جریان قم
در این بین بد نیست که گریزی نیز به قم بزنیم. در همین اثناست که جریان قم نیز بروز و ظهور میابد. در شهر مذهبی قم به موازات تشکیل و قدرت یافتن انصار حزب الله در پایتخت، گروهی تحت عنوان حزب الله با پیشوایی مرحوم حجت السلام ایرانی ظهور می کنند.
در کنار حجت االاسلام ایرانی، چهره شاخص دیگری نیز حضور داشت؛ باقر خرازی. باقر خرازی که از بهترین شاگردان آیت الله مصباح یزدی به شمار می رود برادر صادق خرازی، مشاور ارشد سیدمحمدخاتمی، سفیر وقت ایران در سازمان ملل متحد، سفیر وقت ایران در فرانسه و… باقر خرازی از سوی دیگر فرزند آیت الله خرازی به شمار می رود که از چهره های سرشناس قم و اصفهان است و روابط بسیار خوبی با چهره های سیاسی داشته است.
این جریان بیشتر در حوزه مسائل فرهنگی ورود می کند. نفوذ جریان مزبور در روزنامه حزب الله هم به واسطه باقر خرازی رخ داد. جریان قم را بیشتر باید ملهم از آیت الله هاشمی رفسنجانی دانست.
ورود رهبران فکری
به انصار حزب الله تهران بازگردیم. در تهران انصار حزب الله با گذر از دوران تاسیس، به دنبال تغذیه فکری اعضای خود بود. ورود انصار حزب الله در موضوعات فرهنگی و سیاسی جدید و ارتباط دیرینه آنان با مقوله دفاع مقدس آنها را به دیدگاه های شهید آوینی و گروه روایت فتح و.. متمایل ساخته بود. به همین ترتیب بخشی از این افراد، ارتباطاتی را با دیگر روشنفکران مذهبی منتقد مدرنیسم مثل یوسفعلی میرشکاک، مهدی نصیری، سید محمد قائم مقامی و حسن رحیم پورازغدی برقرار کردند.
انشعاب در انصار
به تدریج اختلاف سلیقه در اعضای گروه انصار حزب الله ، آنها را به دو بخش تقسیم کرد. بدین ترتیب که عبدالحمید محتشم محوریت موسسه فرهنگی انصار حزب الله را همراه با افراد دیگری مثل مجتبی کشانی و …. به دست گرفت و حسین الله کرم همراهان خود را در قالب های جدیدی مثل اتحادیه دانشجویان حزب الله و هیئت سیاسی معنوی حزب الله و با شعار احیای معنوی سامان داد.
مسعود ده نمکی نیز به کار مطبوعاتی و انتشار نشریه شلمچه و سپس جبهه روی آورد. او مدتی بعد نشریه صبح را که پیش از آن مهدی نصیری آن را منتشر می کرد، برای تبلیغ ایده های عدالت خواهانه به کار گرفت. ( انصارحزب الله و جمعیت دفاع از ارزش ها/ مرتضى صفار هرندى/نشریه صبح صادق)
اوج فعالیت های انصار حزب الله
انصار حزب الله اگر چه تشکلی فرهنگی باشد، اما قاعدتا باید برای رسیدن به خواست های خود در عرصه سیاسی نقش بازی می کرد. اوج فعالیت های سیاسی انصار حزب الله در جریان انتخابات مجلس پنجم(اسفند ماه ۱۳۷۴) و انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ بود.
مشهور است که در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۶، انصار حزب الله با نظر الله کرم، هفته قبل از دوم خرداد، نشریه ای چند برگی را در تیراژی وسیع منتشر می کنند. نشریه حاوی تکه های ـ به زعم منتشر کنندگان ـ غیر اخلاقی و مبتذل کتاب ها و نشریاتی بود که در دوران خاتمی مجوز نشر گرفته بودند.
این تکه ها بعد از انتشار وسیع در نماز جمعه، به سرعت کپی شده و بار دیگر در هفته آخر انتخابات دوم خرداد توزیع شدند. اما سر انجام دوم خرداد برگزار شد و خاتمی رئیس جمهور ایران شد. این ضربه سنگینی برای جریان موسوم به انصار حزب الله بود.
هشت سال دولت خاتمی ادامه پیدا کرد، در این هشت سال انصارحزب الله که نتوانسته بودند کاندیدای مورد علاقه خود را در قامت ریاست جمهوری ایران ببینند بیکار ننشستند و به همان روالی که در دوران هاشمی به سایت های اقتصادی و فرهنگی انتقاد می کردند، انتقاداتی داشتند.
———————–
این مطلب در همشهری ماه شماره ۷۱ فروردین ۱۳۹۰ با تیتر: حزب الله به عنوان یک سازمان منسجم شهری در صفحات ۴۸ و ۴۹ منتشر شد.
